Οι τέσσερις δράσεις στεγαστικής πολιτικής του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που περιλαμβάνονται στη Στρατηγική Κοινωνικής Στέγασης της Κυβέρνησης, θεσπίζονται με το νομοσχέδιο με τίτλο «Σπίτι μου – στεγαστική πολιτική για τους νέους, αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας για κοινωνική κατοικία και άλλες διατάξεις», το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση.
Πρόκειται για τα προγράμματα «Σπίτι μου» (χορήγηση χαμηλότοκων ή άτοκων δανείων για την απόκτηση πρώτης κατοικίας), Κοινωνική Αντιπαροχή (αξιοποίηση ακινήτων Δημοσίου για παροχή κατοικίας με χαμηλό ενοίκιο), «Κάλυψη» (μίσθωση ιδιωτικών κατοικιών και διάθεση σε ωφελούμενους νέους του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος) και «Ανακαινίζω – Ενοικιάζω» (επιδότηση της ανακαίνισης ιδιωτικών κατοικιών που θα διατεθούν στη συνέχεια για μίσθωση), τα οποία δίνουν έμφαση στη στεγαστική αποκατάσταση νέων και νέων οικογενειών καθώς και ευάλωτων ομάδων πολιτών.
Με το ίδιο νομοσχέδιο θεσπίζονται αναγκαίες πολεοδομικές και άλλες ρυθμίσεις για την άρση εμποδίων και την επιτάχυνση εφαρμογής της στεγαστικής πολιτικής.
Ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης, σημείωσε:
«Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου που τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, εντάσσονται στην Στρατηγική Κοινωνικής Στέγασης «Σπίτι Μου!» που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο και περιλαμβάνει πλέγμα άμεσων και μεσοπρόθεσμων δράσεων, με στόχο να αποκτήσουν προσιτή και ποιοτική κατοικία χιλιάδες νέοι, νέα ζευγάρια και ευάλωτοι συμπολίτες μας. Μεταξύ αυτών τα άτοκα ή χαμηλότοκα δάνεια για νέους και πολύτεκνες οικογένειες, νέα – για τη χώρα μας – εργαλεία όπως η κοινωνική αντιπαροχή που εφαρμόζεται ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η συνέχιση των μισθώσεων του προγράμματος «Εστία» για τη στέγαση νέων με χαμηλά εισοδήματα, τα προγράμματα χρηματοδότησης της ανακαίνισης υφιστάμενων παλαιών κατοικιών. Είναι δράσεις με χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους που ωφελούν τόσο τους συμπολίτες μας που θα αποκτήσουν στέγη όσο και, τους ιδιοκτήτες ακινήτων, το Δημόσιο που αξιοποιεί την περιουσία του, αλλά και την απασχόληση στα τεχνικά επαγγέλματα. Με τις ρυθμίσεις αυτές, το κράτος επαναδραστηριοποιείται στην στεγαστική πολιτική – από την οποία απουσίαζε τα τελευταία χρόνια – προς όφελος του κοινωνικού συνόλου».
Ειδικότερα, οι βασικές διατάξεις προβλέπουν τα εξής:
1. Πρόγραμμα «Σπίτι Μου»
Δικαιούχοι των άτοκων ή χαμηλότοκων δανείων είναι άτομα ηλικίας 25-39 ετών με ετήσιο εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το όριο που προβλέπεται για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης και οι οποίοι δεν διαθέτουν ακίνητο κατάλληλο για την κατοικία τους.
Τα ακίνητα πρέπει να έχουν αξία έως 200.000 ευρώ, εμβαδόν έως 150 τ.μ. και παλαιότητα τουλάχιστον 15 ετών, ενώ για τους όρους του δανείου προβλέπονται τα εξής:
α) Η αγορά του ακινήτου δεν μπορεί να γίνει από συγγενή πρώτου ή δεύτερου βαθμού του αγοραστή.
β) Το ακίνητο αποκτάται κατά πλήρη κυριότητα από τον αγοραστή ή, αν πρόκειται για συζύγους ή για μέρη συμφώνου συμβίωσης, κατά κυριότητα >50% για καθέναν από αυτούς.
γ) Το ύψος του δανείου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 150.000 ευρώ και η διάρκεια τα τριάντα έτη.
δ) Το δάνειο καλύπτει έως το 90% της αξίας του ακινήτου (το υπόλοιπο καλύπτεται από τον αγοραστή).
ε) Το δάνειο χρηματοδοτείται κατά 75% από τη ΔΥΠΑ. Για το ποσοστό του δανείου που χρηματοδοτείται από τη ΔΥΠΑ δεν οφείλεται τόκος, ενώ το υπόλοιπο 25% χορηγείται από τις τράπεζες (θα επιλεγούν μετά από δημόσια πρόσκληση της ΔΥΠΑ). Αυτό σημαίνει ότι τα 3 / 4 του δανείου χορηγούνται άτοκα με αποτέλεσμα το τελικό επιτόκιο που πληρώνει ο δανειολήπτης για το σύνολο του ποσού, να διαμορφώνεται στο ένα τέταρτο του κόστους που θα είχε ένα κανονικό στεγαστικό δάνειο.
στ) Για τρίτεκνους ή πολύτεκνους το δάνειο θα είναι άτοκο. ‘Ατοκο θα γίνεται και το δάνειο για όσους κατά τη διάρκεια αποπληρωμής του κάνουν 3 και πλέον παιδιά.
ζ) Δεν μπορεί να ζητηθεί η παροχή προσωπικής εγγύησης τρίτου ως προϋπόθεση για τη χορήγηση του δανείου.
η) Το δάνειο απαλλάσσεται από την εισφορά της παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 128/1975.
Υπενθυμίζεται ότι ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 500 εκατ. ευρώ (με πρόβλεψη για διπλασιασμό σε περίπτωση εξάντλησης των διαθέσιμων πόρων), ενώ εκτιμάται ότι ωφελούμενοι θα είναι 10.000 νέοι ή νέα ζευγάρια 25-39 ετών. Η υλοποίηση του προγράμματος αναμένεται στο πρώτο τρίμηνο του 2023.
2. Κοινωνική Αντιπαροχή
Πρόκειται για νέο θεσμό που προστίθεται στην «εργαλειοθήκη» της ΔΥΠΑ για την στεγαστική πολιτική. Ορίζεται ως: «Σύμπραξη φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, με ιδιώτες αναδόχους, κατά την οποία ο ανάδοχος ανεγείρει με δικές του δαπάνες κτίριο επί αδόμητου ακινήτου του φορέα και το αντάλλαγμά του συνίσταται στην εκμετάλλευση για ορισμένο χρονικό διάστημα του ακινήτου με την παράλληλη υποχρέωσή του να εκμισθώνει μέρος αυτού σε δικαιούχους έναντι προκαθορισμένου μισθώματος. Μετά το πέρας του χρόνου εκμετάλλευσης ο ανάδοχος υποχρεούται να παραδώσει το ακίνητο στον ιδιοκτήτη φορέα».
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι δικαιούχοι μισθωτές επιλέγονται με βάση αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια, ενώ εκτός από την απλή μίσθωση των σπιτιών με χαμηλό ενοίκιο θα επιτρέπεται και η υπογραφή συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά τους από τους δικαιούχους (rent to own). Προβλέπεται ακόμη ότι:
– Η Κοινωνική Αντιπαροχή μπορεί να αφορά και δομημένα ακίνητα. Στην περίπτωση αυτή το αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνει και την κατεδάφιση των κτισμάτων, η οποία γίνεται με δαπάνες του αναδόχου.
– Το ποσοστό των οριζόντιων ιδιοκτησιών που εκμισθώνονται προς δικαιούχους αντιστοιχεί σε ποσοστό μεταξύ 30% και 60% του συνόλου της ιδιοκτησίας.
– Η επιλογή του αναδόχου γίνεται κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης στην οποία περιγράφονται τουλάχιστον τα εξής:
α) το αδόμητο ακίνητο, τυχόν υφιστάμενα κτίσματα που ευρίσκονται εντός αυτού, και τα χαρακτηριστικά του κτιρίου που πρόκειται να ανεγερθεί σε αυτό,
β) οι οριζόντιες ιδιοκτησίες που θα συσταθούν και οι επιτρεπόμενες χρήσεις τους,
γ) τα κριτήρια συμμετοχής και επιλογής του αναδόχου,
δ) οι βασικοί όροι των συμβάσεων μίσθωσης μεταξύ του αναδόχου και των δικαιούχων, πλην του μισθώματος.
Στόχος του προγράμματος είναι η ανέγερση 2.500 κοινωνικών κατοικιών για 5.000 ωφελούμενους νέους έως 39 ετών.
3. Πρόγραμμα Κάλυψη
Αφορά στη μίσθωση από το Δημόσιο ιδιωτικών κατοικιών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Εστία» για τη στέγαση μεταναστών, και την διάθεσή τους σε ευάλωτους νέους και νέα ζευγάρια. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο:
– Οι ιδιοκτήτες των ακινήτων τα εκμισθώνουν για τρία έτη σε άτομα ηλικίας 25-39 ετών, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
– Η καταβολή του μισθώματος γίνεται από τη Γενική Γραμματεία Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας οποία καλύπτει επίσης τις δαπάνες για επισκευές των ακινήτων πριν την εκμίσθωσή τους στο πλαίσιο του προγράμματος «Κάλυψη».
Στόχος είναι η αξιοποίηση σε πρώτη φάση τουλάχιστον 1.000 ακινήτων, στα οποία θα στεγαστούν 2.500 ωφελούμενοι 25-39 ετών, δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
4. Ανακαινίζω – Ενοικιάζω
Αποσκοπεί στην ένταξη κενών κατοικιών στη μισθωτική αγορά με την επιδότηση των ιδιοκτητών για την αναβάθμισή τους. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι στο πρόγραμμα συμμετέχουν ιδιοκτήτες κατοικιών με ετήσιο εισόδημα έως 40.000 ευρώ και ακίνητη περιουσία έως 300.000 ευρώ, ενώ αποκλείονται όσοι έχουν ενταχθεί σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας ή ανακαίνισης για οποιοδήποτε ακίνητό τους τα τελευταία πέντε έτη.
Το ακίνητο πρέπει να έχει εμβαδόν έως 100 τ.μ. και να βρίσκεται σε αστική περιοχή, δεν πρέπει να έχει δηλωθεί ως πρώτη κατοικία, ή ως μισθωμένη αλλά να αναφέρεται ως κενή στο Ε2 των τριών τελευταίων ετών.
Οι εντασσόμενοι στο πρόγραμμα επιδοτούνται για δαπάνες επισκευής και ανακαίνισης έως 10.000 ευρώ, (περιλαμβάνονται υλικά και εργασίες). Η επιδότηση φθάνει στο 40% της δαπάνης με προϋπόθεση την ηλεκτρονική εξόφληση των τιμολογίων και την εκμίσθωση του ακινήτου για τουλάχιστον τρία χρόνια.
Με άλλες διατάξεις του νομοσχεδίου:
– Καθιερώνεται η ειδική κατηγορία χρήσης γης «κοινωνική κατοικία», ως υποσύνολο της ειδικής κατηγορίας χρήσης γης «κατοικία» και ορίζεται σε ποιες γενικές κατηγορίες χρήσης γης αντιστοιχεί.
– Ανακαλείται η παραχώρηση ακινήτων του Δημοσίου προς οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού, ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ που ελέγχονται από το Δημόσιο, εφόσον έχουν περάσει 15 χρόνια από την παραχώρηση και ο σκοπός για τον οποίο έγινε δεν πραγματοποιήθηκε.
– Προβλέπεται η εφαρμογή υφιστάμενης ταχείας διαδικασίας προσδιορισμού αποζημίωσης που οφείλεται εκατέρωθεν, προκειμένου να προκύψουν σύντομα τα νέα όρια των οικοπέδων, στις ρυμοτομούμενες περιοχές όπου υπάρχουν ακίνητα του δημοσίου.
– Ορίζονται οι δικαιούχοι και η διαδικασία κατασκευής των κατοικιών που θα διατεθούν σε πυρόπληκτους στην περιοχή «Μάτι» της Ανατολικής Αττικής, με αξιοποίηση της σχετικής δωρεάς της Κυπριακής Δημοκρατίας.
– Θεσπίζονται ρυθμίσεις για την αξιοποίηση ακινήτων του πρώην Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας. Συγκεκριμένα:
Καταστήματα ή χώροι συγκέντρωσης που είχαν διατεθεί σε ΟΤΑ και μισθώνονται από επιχειρήσεις μπορούν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται από αυτές, ακόμη κι εάν δεν έχουν ενεργή μισθωτική σύμβαση ή παραχώρηση χρήσης, μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών δημοπρασίας από την ΔΥΠΑ.
Μετά την παρέλευση 25 ετών από την διενέργεια της κλήρωσης για την επιλογή των παραχωρησιούχων οικιστών σε οικισμούς του πρώην Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας, εφόσον παραμένουν αδιάθετες κατοικίες, η ΔΥΠΑ εκδίδει δημόσια πρόσκληση προς τους επιλαχόντες, προκειμένου να τους παραχωρήσει τις αδιάθετες κατοικίες.
Παρατείνεται η προθεσμία εκκαθάρισης της «Ολυμπιακό Χωριό Α.Ε.», έως την 31η Δεκεμβρίου 2023.
Με άλλες διατάξεις ρυθμίζονται θέματα στελέχωσης του ΤΕΚΑ ενώ προβλέπεται, τέλος, ότι:
«Οι διατακτικές σίτισης θεωρούνται παροχή σε είδος αναγκαία για τη λειτουργία της επιχείρησης και δεν υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές μόνο όταν η αξία τους δεν υπερβαίνει το ποσό των έξι ευρώ ανά εργάσιμη μέρα και ανταλλάσσονται μόνο με γεύματα, έτοιμα φαγητά, τρόφιμα έτοιμα προς κατανάλωση, ροφήματα, σε συμβεβλημένο δίκτυο καταστημάτων, στην βάση συμβάσεων μεταξύ του εκδότη των διατακτικών σίτισης και των καταστημάτων».
