Ηιδέα της τετραήμερης εργασίας έχει βρεθεί στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Ήδη ορισμένες χώρες πειραματίζονται με το νέο μοντέλο εβδομαδιαίας εργασίας, προκαλώντας ενθουσιασμό σε πολλούς εργαζόμενους που εκτιμούν πως με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο.
Σε αυτή τη φάση υπάρχουν κυρίως δύο διαφορετικά μοντέλα τετραήμερης εργασίας, που δοκιμάζονται σε μια σειρά από χώρες παγκοσμίως. Βέλγιο, Ισλανδία, ΗΠΑ, Ισπανία, Γαλλία, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Αγγλία κ.α. έχουν ήδη ξεκινήσει ή σχεδιάζουν να ξεκινήσουν την πιλοτική εφαρμογή της σε ορισμένους κλάδους της αγοράς.
Το ένα μοντέλο προβλέπει την κατανομή των 40 ωρών μιας πενθήμερης εργασιακής εβδομάδας σε τέσσερις ημέρες. Αυτό σημαίνει πως οι εργαζόμενοι δουλεύουν τέσσερις ημέρες, αλλά το 8ωρο μετατρέπεται σε 10ωρο. Το δεύτερο μοντέλο προβλέπει καθαρά τέσσερις ημέρες 8ωρης εργασίας και με καταβολή ολόκληρου του μισθού.
Η Deutsche Welle, παρουσιάζει σε δημοσίευμά της παρουσιάζει τις θετικές επιπτώσεις που έχουν καταγραφεί από την πιλοτική εφαρμογή της τετραήμερης εργασίας, αλλά και τις αντιδράσεις και τις ανησυχίες που εκφράζονται από ένα μέρος των εργοδοτών.
Τα θετικά
Η εφαρμογή των πιλοτικών μοντέλων της τετραήμερης εργασίας έχει οδηγήσει σε σημαντικά θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα μια βρετανική μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα διαπίστωσε σημαντικά οφέλη στην ψυχική υγεία των εργαζομένων, με λιγότερο άγχος, περιορισμό της εργασιακής εξουθένωσης, μείωση στις διαταραχές ύπνου κ.α. Στο κοινωνικό πείραμα συμμετείχαν 61 εταιρείες με περίπου 2.900 υπαλλήλους. Μάλιστα η πλειονότητα των εταιρειών δήλωσαν ιδιαίτερα ικανοποιημένες από τα αποτελέσματα, ανακοινώνοντας πως σκοπεύουν να διατηρήσουν την τετραήμερη εργασία.
Ταυτόχρονα, οι εργαζόμενοι που εργάζονται τέσσερις ημέρες την εβδομάδα έχει διαπιστωθεί πως λαμβάνουν λιγότερες ήμερες άδεια ασθενείας. Ειδικοί υπογραμμίζουν πως αυτό συμβαίνει επειδή οι εργαζόμενοι έχουν περισσότερο χρόνο για να αναρρώσουν και ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν λιγότερο άγχος. Όπως επισημαίνουν πρόκειται για ένα σημαντικό εύρημα που ενισχύει – και από οικονομικής πλευράς – την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας.
Πέρα από τα οφέλη για την σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων, η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας θα μπορούσε επίσης να συμβάλει στην προώθηση της μεγαλύτερης ισότητας. Μιλώντας στη Deutsche Welle, ειδικοί ψυχολόγοι υπογράμμισαν πως από τη βρετανική μελέτη διαπιστώθηκε ότι οι άνδρες που εργάζονται τέσσερις ημέρες την εβδομάδα συμμετέχουν περισσότερο στις δουλειές του σπιτιού και στη φροντίδα των παιδιών και των δικών τους ανθρώπων, που πιθανόν να έχουν ανάγκη. Αυτό το γεγονός δίνει παράλληλα τη δυνατότητα και στις γυναίκες, που συνήθως επωμίζονται μεγαλύτερο μέρος της ανατροφής των παιδιών, να επιστρέψουν πιο γρήγορα σε πλήρη απασχόληση και εστιάσουν στη δική τους επαγγελματική καριέρα.
Επίσης, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι θέσεις εργασίας ειδικευμένων εργαζόμενων γίνονται πιο ελκυστικές, αυξάνοντας τις αιτήσεις πρόσληψη σε εταιρείες ορισμένων τομέων που σε αυτή τη φάση φαίνεται να αναζητούν υπαλλήλους, αλλά να μη βρίσκουν. Κάθε εταιρεία που προσφέρει τετραήμερη εβδομάδα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, σημειώνουν οι ειδικοί και συμπληρώνουν μάλιστα πως οι εργαζόμενοι ενδεχομένως να είναι περισσότεροι πρόθυμοι να αποδεχτούν κάποιο άλλο αρνητικό στοιχείο της θέσης, αν πρόκειται να δουλεύουν λιγότερες ημέρες.
Οι αντιδράσεις
Η τετραήμερη εργασία έχει προκαλέσει όμως και αντιδράσεις αλλά και επιφυλάξεις. Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά στο μοντέλο που προβλέπει 40 ώρες εργασίας την εβδομάδα σε τέσσερις ημέρες (δηλαδή 10ωρα), οι ειδικοί σημειώνουν πως οι εργαζόμενοι αισθάνονται αυξημένη πίεση, καθώς συμπιέζεται περισσότερη εργασία σε λιγότερο χρόνο.
Ιδιαίτερα δύσπιστο εμφανίζεται και ένα μέρος της επιχειρηματικής κοινότητας, καθώς όπως υποστηρίζουν η παραγωγικότητα σε ορισμένους τομείς είναι δύσκολο να μετρηθεί και θα μπορούσε να επηρεαστεί σημαντικά από την τετραήμερη εργασία. Αντιδρούν επίσης καθώς υποστηρίζουν πως η υιοθέτηση ενός τέτοιου μοντέλου θα μπορούσε να μεταφραστεί σε υψηλότερο κόστος για τις εταιρείες, καθώς οι μειωμένες ώρες εργασίας δεν αντισταθμίζονται από τα κέρδη της παραγωγικότητας.
Εκπρόσωποι των βιομηχανιών, σύμφωνα με τη Deutsche Welle, σημειώνουν επίσης πως οι λιγότερες ημέρες εργασίας θα βλάψουν την ανταγωνιστικότητα. Στον αντίποδα, οικονομολόγοι υποστηρίζουν πως ενδεχομένως αυτό το πρόβλημα να μπορούσε να αντισταθμιστεί από τις εταιρείες με την εισαγωγή τεχνολογικών καινοτομιών.
Τέλος, πολλοί είναι αυτοί που θέτουν το ερώτημα εάν η τετραήμερη εργασία μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους κλάδους. Ενδεικτικά, όσοι αντιδρούν, επικαλούνται τομείς όπως οι μεταφορές, ο κλάδος της υγείας ή οι υπηρεσίες ασφάλειας και τονίζουν πως η καθολική εφαρμογή του μοντέλου της τετραήμερης εργασίας σε μια χώρα θα προκαλούσε προβλήματα και θα μπορούσε να βλάψει την ανταγωνιστικότητα.
Είναι το μέλλον;
Σε κάθε περίπτωση ειδικοί επισημαίνουν πως η τετραήμερη εργασία θα πρέπει πλέον να αντιμετωπίζεται ως μια προοπτική για το μέλλον, τόσο για το οφέλη της στην υγεία των εργαζομένων, όσο και γιατί θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά τη οικονομία. Σίγουρα θα χρειαστεί ένας χρόνος προσαρμογής στο νέο τρόπο εργασίας και οι αλλαγές πάντα προκαλούν αντιδράσεις και ανησυχίες. Όμως, όπως αναφέρει η Deutsche Welle, έρευνα του 2022 στη Γερμανία διαπίστωσε ότι τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων θα καλωσόριζαν την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας και φαίνεται πως οι άνθρωποι κάτω των 40 ετών ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την εφαρμογή ενός τέτοιου μοντέλου.
