Πριν από λίγες μερες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση σχετικά με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για ποιοτικές και αποτελεσματικές θέσεις μαθητείας. Η πρωτοβουλία αυτή, που έχει τη μορφή σύστασης του Συμβουλίου, αποτελεί μέρος του νέου θεματολογίου δεξιοτήτων για την Ευρώπη, που παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2016.

Συνδέεται επίσης με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος προβλέπει το δικαίωμα σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση. Η σύσταση αυτή, προϊόν ευρείας διαβούλευσης, καθορίζει 14 βασικά κριτήρια που θα πρέπει να χρησιμοποιούν τα κράτη μέλη και οι ενδιαφερόμενοι για την ανάπτυξη ποιοτικών και αποτελεσματικών θέσεων μαθητείας. Η εν λόγω πρωτοβουλία θα συμβάλει στην αύξηση της απασχολησιμότητας και στην προσωπική ανάπτυξη των μαθητευομένων και, κατά συνέπεια, θα συνεισφέρει στη δημιουργία ενός εργατικού δυναμικού με υψηλές δεξιότητες και προσόντα, το οποίο θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Ο κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής αρμόδιος για το Ευρώ και τον Κοινωνικό Διάλογο, καθώς και για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα, τις Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, δήλωσε τα εξής: «Η μαθητεία αποτελεί συχνά αναγκαίο μεταβατικό στάδιο για την είσοδο των νέων στην επαγγελματική τους ζωή. Σήμερα διατυπώνουμε προτάσεις για την περαιτέρω βελτίωση της πολύτιμης εκπαιδευτικής εμπειρίας, ώστε να επωφελούνται από αυτή τόσο οι εργοδότες όσο και οι μαθητευόμενοι. Απώτερος στόχος μας είναι να διευκολύνουμε την ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας, σεβόμενοι, παράλληλα, την ποικιλομορφία των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των κρατών μελών.

Ο κ. Γίρκι Κάταϊνεν, Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδιος για την Απασχόληση, την Ανάπτυξη, τις Επενδύσεις και την Ανταγωνιστικότητα, δήλωσε τα εξής: «Η ποιοτική και αποτελεσματική μαθητεία, η οποία συνδέει άμεσα τη θεωρία με την πράξη και την εκπαίδευση με την αγορά εργασίας, αποτελεί ένα χειροπιαστό μέσο για να βοηθηθούν οι νέοι να εισέλθουν στον κόσμο της εργασίας και να σταθούν στα πόδια τους, ενώ, ταυτόχρονα, ενισχύει το ανθρώπινο δυναμικό της Ευρώπης. Αυτό με τη σειρά του θα έχει καθοριστική σημασία για την προαγωγή της ανταγωνιστικότητας των κοινωνιών και των οικονομιών μας.

Η κ. Μαριάν Τίσεν, Επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων, Δεξιοτήτων και Εργασιακής Κινητικότητας, δήλωσε τα εξής: «Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι νέοι αποκτούν τις δεξιότητες που χρειάζονται για βρουν εργασία: η μαθητεία είναι ο “χρυσός κανόναςˮ στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς δύο στους τρεις μαθητευομένους περνούν κατευθείαν σε θέσεις εργασίας μετά την εκπαίδευσή τους. Στο νέο πλαίσιο μαθητείας που παρουσιάζουμε σήμερα ορίζουμε τα στοιχεία στα οποία οφείλεται η επιτυχία των προγραμμάτων μαθητείας. Το πλαίσιο αυτό, αμέσως μόλις εγκριθεί, θα διασφαλίζει ότι τόσο οι σπουδαστές όσο και οι εργοδότες θα επωφελούνται από ποιοτικές θέσεις μαθητείας.»

Για την αξιολόγηση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της μαθητείας, το προτεινόμενο πλαίσιο καθορίζει επτά κριτήρια όσον αφορά τις συνθήκες μάθησης και εργασίας:

1) γραπτή σύμβαση· 2) μαθησιακά αποτελέσματα· 3) παιδαγωγική υποστήριξη· 4) συνιστώσα του χώρου εργασίας· 5) αμοιβή και/ή άλλη αποζημίωση· 6) κοινωνική προστασία· 7) όροι εργασίας, υγείας και ασφάλειας.

Το πλαίσιο προτείνει επίσης επτά κριτήρια όσον αφορά τις συνθήκες πλαισίου:

8) κανονιστικό πλαίσιο· 9) συμμετοχή κοινωνικών εταίρων· 10) στήριξη των εταιρειών· 11) ευέλικτη πορεία και κινητικότητα· 12) επαγγελματικός προσανατολισμός και ευαισθητοποίηση· 13) διαφάνεια· 14) διασφάλιση ποιότητας και παρακολούθηση των αποφοίτων.

Η Επιτροπή υποστηρίζει την εφαρμογή αυτών των κριτηρίων μέσω της σχετικής χρηματοδότησης της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο από μόνο του συμβάλλει με έως 27 δισεκατομμύρια ευρώ για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, ενώ η ΕΕ υποστηρίζει προγράμματα μαθητείας και μέσω διαφόρων άλλων μέσων. Η ευρωπαϊκή συμμαχία για θέσεις μαθητείας έχει κινητοποιήσει μέχρι σήμερα πάνω από 750 000 θέσεις για τους νέους, ενώ τουλάχιστον 390 000 θέσεις μαθητείας έχουν ήδη προσφερθεί στο πλαίσιο των εγγυήσεων για τη νεολαία, καθώς η μαθητεία αποτελεί μία από τις τέσσερις επιλογές που θα πρέπει να προσφέρονται στους νέους οι οποίοι έχουν συμπληρώσει τέσσερις μήνες στην ανεργία. Το πρόγραμμα Erasmus+ υποστηρίζει την κινητικότητα των μαθητευομένων, συμπεριλαμβανομένης της νέας πρωτοβουλίας ErasmusPro που αποσκοπεί στη χρηματοδότηση 50 000 τοποθετήσεων σπουδαστών της επαγγελματικής εκπαίδευσης σε εταιρείες του εξωτερικού για την περίοδο 2018-2020. Καθώς οι προσπάθειες όσον αφορά την επέκταση της προσφοράς μαθητείας αποδίδουν καρπούς, είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουμε ποια είναι τα κριτήρια για την επιτυχία. Αυτό εξασφαλίζεται με το νέο πλαίσιο.

Ιστορικό

Η μαθητεία, ένας συνδυασμός εκπαίδευσης στο σχολείο και κατάρτισης στον χώρο εργασίας, διευκολύνει τη μετάβαση των νέων από την εκπαίδευση και την κατάρτιση στην εργασία. Σήμερα, υπάρχουν περίπου 3,7 εκατομμύρια μαθητευόμενοι στην Ευρώπη, ενώ ο αριθμός των φοιτητών πανεπιστημίου ανέρχεται στα περίπου 20 εκατομμύρια. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν πολύ μεγάλη και αποτελεσματική παράδοση. Άλλα βρίσκονται μόλις στο στάδιο της θέσπισης ή ενίσχυσης των συστημάτων μαθητείας τους. Σε γενικές γραμμές, 60-70 % των μαθητευομένων μεταβαίνουν σε μια θέση εργασίας αμέσως μετά την ολοκλήρωση της μαθητείας τους και σε ορισμένες περιπτώσεις το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 90 %.

Η πρόταση σχετικά με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για ποιοτικές και αποτελεσματικές θέσεις μαθητείας συμβάλλει στην προτεραιότητα της ΕΕ όσον αφορά στην απασχόληση, στην ανάπτυξη και στις επενδύσεις. Αποτελεί μέρος του νέου θεματολογίου δεξιοτήτων για την Ευρώπη και της φιλοδοξίας του να βελτιώσει την ποιότητα και την αξία της απόκτησης δεξιοτήτων. Μία από τις προτεραιότητες είναι να καταστεί η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση πραγματικά πρώτη επιλογή για περισσότερους ανθρώπους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην απορρόφηση από τις ΜΜΕ οι οποίες σε πολλές χώρες έχουν αποδειχθεί ότι είναι βασικός παράγοντας επιτυχίας.

Η πρόταση εντάσσεται στο πολιτικό πλαίσιο της δήλωσης της Ρώμης της 25ης Μαρτίου 2017, στην οποία οι ευρωπαίοι ηγέτες δεσμεύτηκαν να εργαστούν για μια «Ένωση όπου οι νέοι θα λαμβάνουν την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση και κατάρτιση και θα μπορούν να σπουδάζουν και να αναζητούν εργασία σε ολόκληρη την ήπειρο».

Η πρωτοβουλία συμβάλλει επίσης στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων ο οποίος ορίζει ως πρώτη αρχή ότι κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση.

Η προτεινόμενη πρωτοβουλία αποτελεί επίσης συνέχεια της ανακοίνωσης του 2016 σχετικά με την επένδυση στη νεολαία της Ευρώπης, στην οποία η Επιτροπή ανήγγειλε την πρόθεσή της να προτείνει ένα πλαίσιο για τις θέσεις μαθητείας. Η πρωτοβουλία βασίζεται στη σημαντική συμβολή των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων.

Παράλληλα, συμπληρώνει τις δράσεις της Επιτροπής για ενίσχυση της υφιστάμενης επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ), δηλαδή του ισχύοντος πλαισίου ποιότητας για την πρακτική άσκηση.

Κατά την τελευταία τριετία, η ανεργία των νέων μειώθηκε με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι το γενικό ποσοστό ανεργίας, από 21,4 % το 2014 σε 16,7 %, αλλά εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ (7,6 % τον Αύγουστο του 2017).

Επόμενα βήματα

Η πρόταση θα εξεταστεί από τα κράτη μέλη ενόψει της έκδοσής της από το Συμβούλιο. Η Επιτροπή καταρτίζει νέα σειρά υπηρεσιών στήριξης για να βοηθήσει τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερομένους να εφαρμόσουν το εν λόγω πλαίσιο με ανταλλαγή γνώσεων, δικτύωση και δραστηριότητες μάθησης από ομοτίμους.

Η πρωτοβουλία αυτή θα προαχθεί επίσης μέσω της ευρωπαϊκής συμμαχίας για τις θέσεις μαθητείας, καθώς και μέσω εκστρατειών ευαισθητοποίησης όπως η ευρωπαϊκή εβδομάδα επαγγελματικών δεξιοτήτων, η οποία πραγματοποιείται για δεύτερη χρονιά και θα διοργανωθεί από τις 20 έως τις 24 Νοεμβρίου 2017.