Εξοικονόμηση πόρων βλέπει, μεταξύ άλλων ωφελειών, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, από την ψήφιση του νέου δικαστικού χάρτη, ο οποίος συζητείται σήμερα στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής. Το Υπουργείο, κάνοντας μια αποτίμηση του νομοσχεδίου, προχωρεί στην εντυπωσιακή παραδοχή πως αυτή τη στιγμή, με το υπάρχον σύστημα απονομής δικαιοσύνης, μια απόφαση Ειρηνοδικείου κοστίζει τα διπλάσια χρήματα (760 ευρώ) από μια απόφαση Πρωτοδίκη (380 ευρώ).

Η προσέγγιση του νομοσχεδίου με βάσει τους “αριθμούς” (στην φιλόδοξη ανάλυσή τους) δείχνει, πέραν των άλλων, μείωση του κόστους μιας δικαστικής απόφασης στο μισό, αύξηση των δικαστών του πρώτου βαθμού στους 2.100 και κυρίως όπως αναφέρει το Υπουργείο Δικαιοσύνης: πως θα σταματήσει το φαινόμενο όπου το 50% των δικαστών αναλαμβάνει το 80% της δικαστηριακής ύλης. Η βραχυπρόθεσμη προσέγγιση είναι πως η συνδυαστική εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη και του προσφάτως ψηφισθέντος Ν. 5095/2024 για την ενίσχυση της δικηγορικής ύλης, αναμένεται να μειώσει τον χρόνο έκδοσης τελεσίδικης απόφασης, από τις 1482 ημέρες, στις 900.

Αντίδραση

Η συγκεκριμένη αποστροφή πάντως για τους Ειρηνοδίκες, ότι δηλαδή κάλυπταν μόνον ένα μικρό μέρος των δικαστικών εργασιών, σε αντίθεση με τους δικαστικούς λειτουργούς των Πρωτοδικείων, προκάλεσε αντιδράσεις από την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων που τη χαρακτήρισε προσβλητική. “Το τελευταίο χρονικό διάστημα και με αφορμή το σχέδιο νόμου, για τον νέο Δικαστικό Χάρτη και την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, συνεχίζονται δημόσια σχόλια και τοποθετήσεις προσβλητικές σε βάρος του σημερινού Σώματος των Ειρηνοδικών. Οι τοποθετήσεις αυτές συνιστούν προσβολή ολόκληρης της Ελληνικής Δικαιοσύνης” επισημαίνει η ηγεσία της ΕνΔΕ.

Οι αριθμοί

Πολλές φορές οι αριθμοί λένε την αλήθεια, αλλά από την εφαρμογή του νομοσχεδίου μετά την ψήφιση του, θα κριθεί προφανώς και η επάρκειά του. Πάντως σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης οι δυο όψεις (πριν και μετά) στα δικαστήρια είναι η εξής:

Σήμερα:

– Συνολικός χρόνος έκδοσης τελεσίδικης απόφασης στην Ελλάδα 1482 ημέρες ενώ αντίστοιχος χρόνος στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης (CoE) οι 637.

– Λειτουργούν 154 ειρηνοδικεία και 63 πρωτοδικεία. Τα 63 από τα 154 ειρηνοδικεία λειτουργούν στις έδρες των 63 πρωτοδικείων. Συνολικά στον α’ βαθμό υπάρχουν 217 δικαστικοί σχηματισμοί.

– Οι συνολικά 916 Ειρηνοδίκες σε όλη την Ελλάδα δικάζουν μόνο αστικές υποθέσεις έως 20.000€, ενώ δεν δικάζουν καθόλου ποινικές υποθέσεις (ιδίως από το 2019 που καταργήθηκαν τα πταίσματα με τον νΠΚ).

– Οι 1.200 Πρωτοδίκες δικάζουν αστικές υποθέσεις από 20.001€ και άνω, καθώς και όλες τις ποινικές υποθέσεις πρώτου βαθμού.

– Μία απόφαση ειρηνοδικείου κοστίζει κατά μέσο όρο επτακόσια εξήντα (760) ευρώ, ενώ κάθε απόφαση πρωτοδίκη κοστίζει μόλις τριακόσια ογδόντα (380) ευρώ.

Μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου και την ενοποίηση του α’ βαθμού δικαιοδοσίας: – Ορίζονται 56 κεντρικά Πρωτοδικεία και 7 παράλληλες έδρες αυτών.
Καταργούνται τα 63 Ειρηνοδικεία που βρίσκονται στις έδρες των 63 Πρωτοδικείων (56 Ειρηνοδικεία των κεντρικών εδρών και 7 Ειρηνοδικεία των παράλληλων εδρών). Τα κτίρια τους θα χρησιμοποιούνται ως χώροι του Πρωτοδικείου.

– Από τα εναπομείναντα 91 Ειρηνοδικεία, τα 48 αναβαθμίζονται σε περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείου και τα υπόλοιπα 43 καταργούνται τελείως (κλείνουν και σαν κτίρια).

– Θα επέλθει διπλασιασμός των Δικαστών Πρώτου Βαθμού (περίπου 2.000 Δικαστές α’ βαθμού).

– Ταχύτερη διεκπεραίωση υποθέσεων.

– Ισοκατανομή της ύλης.

Αποτελέσματα σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης:

– Ισοκατανομή της ύλης του Πρώτου Βαθμού: θα σταματήσει το φαινόμενο όπου το 50% των δικαστών αναλαμβάνει το 80% της ύλης.

– Ρυθμίζεται η ανακολουθία των δύο δικαιοδοσιών στον Πρώτο Βαθμό.

– Δημιουργία παραγωγικών και αποτελεσματικών Δικαστηρίων, με αριθμό υπηρετούντων δικαστών μεγαλύτερο από 15.

– Πιο προσιτή δικαιοσύνη στον πολίτη, με λιγότερο κόστος γι’ αυτόν.

– Σημαντική μείωση του χρόνου της έκδοσης αποφάσεων στον Α’ Βαθμό.

– Εξοικονόμηση πόρων (σε συνδυασμό με τη χωροταξία).

– Βελτίωση αναλογίας δικαστικών υπαλλήλων προς δικαστή α’ βαθμού.

– Η παραγωγικότητα των (πρώην) ειρηνοδικών και πρωτοδικών -πλέον Δικαστών πρώτου βαθμού- θα αυξηθεί μέχρι 17%.

– Το ποσοστό εκκαθάρισης των πρωτοδικείων (ο λόγος των διεκπεραιωθεισών προς τις εισερχόμενες υποθέσεις κάθε δικαστή πρώτου βαθμού) αναμένεται να αυξηθεί μέχρι 24%.

– Η συνδυαστική εφαρμογή του Δικαστικού Χάρτη και του προσφάτως ψηφισθέντος Ν. 5095/2024 για την ενίσχυση της δικηγορικής ύλης, αναμένεται να μειώσει τον χρόνο έκδοσης τελεσίδικης απόφασης, από τις 1482 ημέρες, στις 900.