Επανέρχεται η δυνατότητα δόμησης, σε εκτός σχεδίου οικόπεδα, υπό προϋποθέσεις και με την καταβολή ειδικού τέλους, ενώ με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα θα επιχειρηθεί για άλλη μια φορά να δοθεί τέλος στην αυθαίρετη δόμηση.
Οι νέες αυτές ρυθμίσεις περιλαμβάνονται σε νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος, που συζητήθηκε χθες στο υπουργικό συμβούλιο, έπειτα από εισήγηση του υπουργού, Θεόδωρου Σκυλακάκη.
Σύμφωνα με τα στελέχη του υπουργείου το εν λόγω νομοσχέδιο, τα βασικά σημεία του οποίου παρουσιάζει σήμερα η «Ν», θα τεθεί έως το τέλος του μήνα σε δημόσια διαβούλευση και στη συνέχεια θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή.
Αναλυτικότερα, επιτρέπεται υπό προϋποθέσεις, η δόμηση στα εκτός σχεδίου οικόπεδα που έχουν «πρόσωπο» σε μη αναγνωρισμένο ως κοινόχρηστο κατά την έννοια της πολεοδομικής νομοθεσίας δρόμο. Η ρύθμιση αυτή χαρακτηρίζεται μεταβατική, μέχρι την έκδοση του προεδρικού διατάγματος της περ. γ της παρ. 15 του άρθρου 20 του ν. 3937/2011 (A’ 60) και σε κάθε περίπτωση όχι πέραν της καταληκτικής ημερομηνίας της 31.12.2025.
Το προαναφερόμενο Προεδρικό Διάταγμα αφορά την κύρωση του οδικού δικτύου της χώρας την ένταξη του στον σχεδιασμό καθώς και την αναγνώριση των δημοτικών οδών. Με απλά λόγια η Πολιτεία θα έπρεπε να έχει ορίσει ποιοι είναι οι δρόμοι επίσημα. Δεν το έχει πράξει για το μεγαλύτερο μέρος της χώρας.
Θα γίνει με τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ) και τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) για τα οποία βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία ανάθεσης των σχετικών μελετών από το ΤΕΕ με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Με τα ΤΠΣ και ΕΠΣ καθορίζονται επίσης οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης.
Οι μελέτες θα ολοκληρωθούν το 2025 και στη συνέχεια θα πρέπει να πάρουν την μορφή Προεδρικών Διαταγμάτων και να εγκριθούν από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Όπως εκτιμάται δύσκολα θα έχει κλείσει συνολικά η διαδικασία για τα ΤΠΣ έως το τέλος του 2025.Ωστόσο, την ημερομηνία αυτή επιλέγει η κυβέρνηση ως καταληκτική για την εν λόγω μεταβατική ρύθμιση.
Οι αποφάσεις του ΣτΕ
Σημειώνεται ακόμη πως το ΣτΕ με σειρά αποφάσεων του τα τελευταία χρόνια επιμένει στην ελάχιστη αρτιότητα (τέσσερα στρέμματα ή μεγαλύτερη, αν ισχύει κάτι διαφορετικό σε μια περιοχή) η οποία δεν αλλάζει με το εν λόγω νομοσχέδιο, όπως και στο «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό για τη δόμηση στα εκτός σχεδίου οικόπεδα.
Στην ελληνική πραγματικότητα ωστόσο οι πολίτες με μη οικοδομήσιμα οικόπεδα είναι σημαντικός αριθμός και οι ρυθμίσεις για τον περιορισμό της δόμησης στα εκτός σχεδίου δημιουργούν αντιδράσεις και σε κάποιες περιπτώσεις και μια νέα γενιά αυθαιρέτων.
Η μεταβατική διάταξη λοιπόν για το «πρόσωπο» των οικοπέδων έχει τις εξής προϋποθέσεις: Τα οικόπεδα να έχουν δημιουργηθεί από την 31η.05.1985 μέχρι και την 31η.12.2003 (τότε θεσπίστηκαν οι περιορισμοί της ελάχιστης αρτιότητας και του «προσώπου» αντίστοιχα) και να έχουν «πρόσωπο» ή να εφάπτεται το ένα εκ των ορίων τους σε μήκος τουλάχιστον 3,5 μέτρων σε οδό που εμφανίζεται σε αεροφωτογραφίες προ της 27ης Ιουλίου 1977 και συνδέεται με διεθνή, εθνική, επαρχιακή, δημοτική ή κοινοτική οδό ή εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών.
Πότε δεν ισχύουν οι προϋποθέσεις – Το περιβαλλοντικό τέλος
Δεν απαιτείται η τήρηση των παραπάνω προϋποθέσεων για τη δόμηση σε οικόπεδα που δημιουργήθηκαν προ της 31ης.05.1985 για τα οποία υφίστανται σε ισχύ προεγκρίσεις οικοδομικών αδειών ή οικοδομικές άδειες ή και αναθεωρήσεις αυτών.
Δεν απαιτείται επίσης η τήρηση της προϋπόθεσης του πλάτους της οδού για τη δόμηση γηπέδων που δημιουργήθηκαν από την 31η.05.1985 μέχρι και την 31η.12.2003 και απετέλεσαν αντικείμενο δικαιοπραξιών με επαχθή αιτία την τελευταία πενταετία και στην σχετική συμβολαιογραφική πράξη αναφέρεται ότι το γήπεδο είναι άρτιο και οικοδομήσιμο.
Για την έκδοση των οικοδομικών αδειών στα εν λόγω οικόπεδα επιβάλλεται περιβαλλοντικό ισοδύναμο, το ύψος του οποίου θα καθοριστεί με κοινή απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο κατατίθεται πριν την έκδοση της οικοδομικής αδείας σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων ως παρακαταθήκη προς όφελος του Πράσινου Ταμείου, η οποία θα ενεργοποιείται αποκλειστικά για έργα υποδομής και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου που βρίσκεται το οικόπεδο.
Το νέο σύστημα αντιμετώπισης των αυθαίρετων κατασκευών
Με το ίδιο νομοσχέδιο η κυβέρνηση επιχειρεί να δομήσει ένα καλύτερο σύστημα αντιμετώπισης της αυθαίρετης δόμησης, αυξάνοντας παράλληλα τις κυρώσεις και τα πρόστιμα για τους πολίτες που κατασκευάζουν αυθαίρετα (νούμερα δεν έχουν γίνει γνωστά).
Με βάση τις νέες ρυθμίσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος κατεδαφίζονται κατά προτεραιότητα οι πρόσφατες αυθαίρετες κατασκευές που έχουν ανεγερθεί τα τελευταία χρόνια με αφετηρία το 2022 και προς τα πίσω. Κατεδαφίζεται το σύνολο των αυθαιρέτων με τελεσίδικα πρωτόκολλα κατεδάφισης κάθε προηγούμενης χρονιάς και τουλάχιστον αριθμός αυθαιρέτων που αντιστοιχούν σε ένα ακόμα χρόνο με πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια.
Οι αρμοδιότητες για τις κατεδαφίσεις μεταφέρονται από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις στην Κεντρική Διοίκηση και καθορίζεται ο νέος τρόπος που θα γίνονται και ο τρόπος χρηματοδότησης.
Με το νέο νομοσχέδιο καθορίζεται το πεδίο αρμοδιότητας για κάθε υπηρεσία του δημοσίου που εμπλέκεται με την αυθαίρετη δόμηση (Επιθεωρητές, Κτηματική Υπηρεσία, Λιμενικό, Δασαρχεία κ.λπ.).
Ακόμη, θεσμοθετείται σύστημα πλήρους παρακολούθησης του δομημένου περιβάλλοντος, διαδικασία εντοπισμού και καταγραφής της αυθαίρετης δόμησης με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (δορυφόρους, drones, τεχνητή νοημοσύνη, κ.λπ.), διασύνδεση συστήματος με το E-adeies, και πλατφόρμα καταγγελιών και περιγράφεται η διαδικασία των αυτοψιών από μικτά κλιμάκια των αρμόδιων υπηρεσιών ακολουθώντας το μοντέλο της Μυκόνου του περασμένου καλοκαιριού.
