Η πανδημία δυστυχώς έφερε στο προσκήνιο ένα σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελληνική οικογένεια, αυτό της ενδοοικογενειακής βίας, η οποία, έχει μπει στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια και η έξαρση που παρατηρείται έχει προβληματίσει τους ειδικούς.
Η «Ενδοοικογενειακή βία και ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά» αποτέλεσε σοβαρό θέμα συζήτησης μεταξύ των ειδικών σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο δήμος Αμαρουσίου σε συνεργασία με το ΘΑΛΠΟΣ στις 30 Μάϊου.
Η υφυπουργός Ψυχικής Υγείας Ζωή Ράπτη, μιλώντας στην εκδήλωση, επεσήμανε ότι η ενδοοικογενειακή βία είναι δυστυχώς στοιχείο της κοινωνικής καθημερινότητας και είναι μια συλλογική νόσος που έχει εξελιχθεί σε κοινωνική μάστιγα. Αναφερόμενη στους παράγοντες που την επιβάρυναν είπε ότι κατά την περίοδο της πανδημίας συνέβαλε τόσο η εργασιακή ανασφάλεια, το οικονομικό άγχος καθώς και η απομόνωση από τον εργασιακό χώρο με την τηλεργασία που όλα μαζί επιβάρυναν σημαντικά την ψυχική υγεία.
«Δυστυχώς, ο συγχρωτισμός στο σπίτι, σε πολλές περιπτώσεις, έφερε δυσκολίες στις σχέσεις, εντάσεις και συγκρούσεις. Μία πολύ σοβαρή συνέπεια αυτών των ψυχοπιεστικών συνθηκών ήταν η κατακόρυφη αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας» τόνισε.
Όπως σημείωσε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρεται συχνά στην αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας κατά 60% με τα θύματα να είναι ως επί το πλείστων τις γυναίκες και τα παιδιά. Στη χώρα μας, κατά τη διάρκεια της καραντίνας, καταγράφηκε αύξηση από 4,4% σε 14,8%, με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία της 2ης Ετήσιας Έκθεσης για τη Βία κατά των Γυναικών της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής, Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας – για το έτος 2020.
Το 78% των περιπτώσεων ήταν γυναίκες που κακοποιήθηκαν για πρώτη φορά. Επιπλέον, η χώρα μας άγγιξε τον ασύλληπτο αριθμό των 17 γυναικοκτονιών μέσα στο 2021, γεγονός που έχει αναστατώσει όλη την κοινωνία. Για το λόγο αυτό, η κυβέρνηση προχώρησε σε μία σειρά δράσεων για την υποστήριξη των γυναικών με ένα ειδικό χαρτοφυλάκιο για την Ψυχική Υγεία προκειμένου να παρέχει υποστήριξη στον γενικό πληθυσμό και τις ευάλωτες ομάδες, όπως είναι οι γυναίκες και τα παιδιά μας που έχουν υποστεί κακοποίηση.
Μέσα από τις δράσεις αυτές στόχος είναι να προληφθούν τέτοια περιστατικά βίας, να βοηθηθούν οι γυναίκες αυτές και να βρουν δύναμη και τη φωνή για να τα καταγγείλουν σε ένα περιβάλλον που θα νιώθουν ότι τους παρέχει ασφάλεια και υποστήριξη για την αντιμετώπιση αυτού που βιώνουν.
«Θύματα» τα παιδιά
Αναφερόμενη στα παιδιά η υφυπουργός είπε ότι πανδημία επέφερε σοβαρές επιπτώσεις ιδιαίτερα στην ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων. Με το κλείσιμο των σχολείων
στερήθηκαν τη δια ζώσης εκπαίδευση και αποχωρίστηκαν τους φίλους τους και τις δραστηριότητές τους. Λόγω των προστατευτικών μέτρων και του περιορισμού, τα παιδιά βίωσαν συναισθήματα ανασφάλειας, αίσθημα απώλειας, καθημερινό άγχος και φόβο, και συχνά έχασαν την προοπτική και την αισιοδοξία τους.
Η σοβαρή απειλή της σωματικής και ψυχικής τους υγείας στις περιπτώσεις που βίωσαν φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας είτε προς τα ίδια, είτε προς τις μητέρες τους, ενέτεινε τα συναισθήματα αυτά. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών τα παιδιά εμφάνισαν προβλήματα με:
τη διατροφή και το βάρος τους, διαταραχές στον ύπνο, άγχος, καταθλιπτικό συναίσθημα, ακόμη και αυτοκτονικό ιδεασμό, εκρήξεις θυμού και βίαιες συμπεριφορές. Ενώ, παράλληλα με την ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκαν και τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού.
Το υπουργείο Υγείας για να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις, δημιούργησε υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στην Κοινότητα, φιλικές προς το παιδί καθώς, η πανδημία έφερε στην επιφάνεια τις ελλείψεις του συστήματος ψυχικής υγείας και την ανάγκη δημιουργίας νέων δομών και υπηρεσιών.
Ο δήμαρχος Αμαρουσίου Θοδωρής Αμπατζόγλου χαιρετίζοντας την εκδήλωση επεσήμανε ότι δυόμιση χρόνια περίπου η κοινωνία μας όπως και όλος ο πλανήτης βιώνει την πανδημία, τους περιορισμούς, τις επιφυλάξεις τον φόβο. Όλος αυτός ο εγκλεισμός, ήταν φυσικό να δημιουργήσει ένα κλίμα, όπου γεννηθήκαν και αναδείχθηκαν τα φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας. «Έχουμε γυναικοκρατίες, έχουμε ενδοοικογενειακή βία, κακοποίηση παιδιών» τόνισε συμπληρώνοντας ότι όλοι οι θεσμοί, το υπουργείο Υγείας , οι περιφέρειες, οι δήμοι πρέπει να βοηθήσουν και να αναδείξουν πολιτικές που θα βοηθήσουν τους πολίτες. «Είμαστε ο πρώτος δήμος που θέσπισε την Επιτροπή Ισότητας των Φύλων όπου αναπτύσσονται πολλές δράσεις γύρω από τέτοια ζητήματα. Επίσης, με την βοήθεια του ΟΚΟΙΠΑΔΑ, υπάρχει το κέντρο ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, σε επίπεδο ατόμου, γονέων, ζευγαριού με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες» ανέφερε ο κ. Αμπατζόγλου.
Ο Στέφανος Τσιπουράκης, ιατρός -γαστρεντερολόγος, αντιδήμαρχος Δημόσιας Υγείας & Πολιτικής Προστασίας στο δήμο Αμαρουσίου στην ομιλία τους ανέφερε ότι, δεν είναι μόνο η ψυχική υγεία των ενηλίκων ή ηλικιωμένων. Αυτή τη στιγμή είναι σε κίνδυνο η ψυχική υγεία των παιδιών, τα όποια υφίσταται έμμεσα, αλλά με άσχημες επιπτώσεις, τα παρελκόμενα της πανδημίας και οτιδήποτε άλλο προκύπτει από αυτό. «Εμείς, σαν δήμος, θεωρώ ότι είμαστε πρωτοπόροι, συνεργαζόμαστε με οργανώσεις που ακολουθούν ευρωπαϊκά προγράμματα. Τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά και αυτό μας δίνει το κουράγιο να συνεχίζουμε» τόνισε.
Η πρόεδρος του ΘΑΛΠΩ Αθηνά Πάσσιου, εξήγησε με τη σειρά της ότι, ο φορέας Θάλπος-Ψυχική Υγεία υπό την εποπτεία του υπουργείου Υγείας τα τελευταία 17 χρόνια συμμετέχει ενεργά στην υλοποίηση ενός μεγάλου και σημαντικού έργου για την Ελλάδα, αυτού της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Μέσα από την λειτουργιά των μονάδων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης προσφέρει συνεχές καθημερινό έργο υποστηρίζοντας ψυχικά και φροντίζοντας τους ανθρώπους που φιλοξενούνται στις μονάδες του. «Το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας υπήρχε αλλά η ιστορία με τον COVID-19 το έβγαλε στην επιφάνεια και άρχισε να μιλάει ο κόσμος που έχει υποστεί κάποιο τέτοιο πρόβλημα» σημείωσε η κα Πάσσιου.
Η οικογενειακή σύμβουλος και συγγραφέας Τένια Μακρή αναλύοντας το πρόβλημα είπε ότι μένοντας μέσα στο σπίτι όλη αυτή την περίοδο, οι στενές οικογενειακές σχέσεις αντί να είναι ευχάριστες, έγιναν ένας τρόπος, αφενός να γνωριστούμε μεταξύ μας και να δούμε τι κενά έχουμε σαν ζευγάρια και από την άλλη πλευρά να έρθουμε σε επαφή με τα παιδιά μας τα όποια δεν γνωρίζαμε. Το πρώτο που αντιμετωπίζει ένα ζευγάρι σαν συμπεριφορά είναι όπως είπε, η συναισθηματική βία, την οποία υποτιμούμε. «Παρά πολλές φορές διερωτώμεθα πως οι άνθρωποι ζευγαρώνουν μεταξύ τους, πως είναι δυνατόν μια γυναικά να ελκυστεί από έναν άντρα που έχει κακοποιητική συμπεριφορά» διερωτήθηκε εξηγώντας ότι η βία διδάσκεται μέσα στην οικογένεια. Δεν γεννιόμαστε βίαια άτομα. «Το να σου κακομιλήσω, να σου γυρίσω το βράδυ την πλάτη, είναι μια συμπεριφορά που λέμε δεν έγινε και τίποτα. Αυτή η συμπεριφορά είναι πολύ πληγωτική για την γυναίκα, καταθλίβεται, γιατί ο άντρας ο οποίος αγάπησε και την γοήτευσε δεν μπορεί να πιστέψει ότι έχει αυτή την συμπεριφορά» τόνισε η κα Μακρή επιμένοντας για μία ακόμη φορά ότι η βία διδάσκεται και εμείς οι άνθρωποι είμαστε παράγοντες της οικογένειας μας.
Τέλος, η πρόεδρος του Συνδέσμου Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου και Ν. Ηρακλείου, Μαίρη Παχιαδάκη, εξήγησε ότι ο Σύνδεσμος Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου & Ν. Ηρακλείου είναι ένας φορέας με στόχο την ισότητα των φύλων , τον κοινωνικό πολιτισμό και κυρίαρχο στόχο την διαχείριση του φαινομένου κακοποίησης στην οικογένεια. «Ξεκινήσαμε αυτό τον ξενώνα ο όποιος μας έχει δώσει βιωματικές εμπειρίες και παίρνουμε κάθε μέρα μαθήματα ζωής, γιατί έρχονται απίστευτα περιστατικά που κανείς δεν μπορεί φανταστεί ότι μπορεί να συμβαίνουν μέσα σε μια οικογένεια» τόνισε η κα Παχιαδάκη επισημαίνοντας ότι για την βία, η σιωπή δεν είναι χρυσός.
Οι δράσεις του υπουργείου Υγείας:
ΕΘΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ 10306
Δημιουργήθηκε η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 για τον γενικό πληθυσμό, στις γυναίκες και στα παιδιά, για να δωρεάν συμβουλευτική όλο το 24ωρο, με εχεμύθεια και σεβασμό. Από τις περισσότερες από 400.000 κλήσεις πολλά αιτήματα αφορούν συγκρούσεις στο οικογενειακό περιβάλλον και αναφορές περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας.
ΓΡΑΜΜΗ SOS 15900
Επιπλέον, λειτουργεί (σε 24ωρη βάση) και η εθνικής εμβέλειας Γραμμή SOS 15900, προκειμένου να ζητούν βοήθεια και να έχουν άμεση πληροφόρηση και οδηγίες αντίδρασης σε περιστατικά βίας, από ψυχολόγους και κοινωνιολόγους.
73 ΕΙΔΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΒΙΑΣ
Η Κυβέρνηση έχει ενεργοποιήσει ήδη 73 Ειδικές Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας της Ελληνικής Αστυνομίας. Πολυάριθμοι αστυνομικοί εκπαιδεύτηκαν ειδικά για την ορθή διαχείριση τέτοιων περιστατικών.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Παράλληλα, λειτουργούν 43 συμβουλευτικά Κέντρα σε όλη την Ελλάδα, όπου οι γυναίκες μπορούν να βρουν κοινωνική, ψυχολογική, αλλά και νομική υποστήριξη.
Στα Κέντρα αυτά, μια γυναίκα – θύμα κακοποίησης μπορεί να βρει το κουράγιο και την υποστήριξη για να καταγγείλει και να αντιμετωπίσει αυτό που της συμβαίνει.
ΞΕΝΩΝΕΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ
Στην περίπτωση που μια γυναίκα αποφασίσει να κάνει καταγγελία και να φύγει από το σπίτι, μπορεί να βρει στέγη σε έναν από τους 19 Ξενώνες Φιλοξενίας που λειτουργούν και γίνονται τα ασφαλή καταφύγιά τους. Παράλληλα, χάρη σε ειδικά προγράμματα του ΟΑΕΔ, οι κακοποιημένες γυναίκες μπορούν να βρουν ακόμα και εργασιακή στήριξη.
ΞΕΝΩΝΕΣ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ – ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΑΙΡΗ ΠΑΧΙΑΔΑΚΗ
Στο πλαίσιο του Συνδέσμου, λειτουργούν:
α) ο Ξενώνας Κακοποιημένης Γυναίκας και Παιδιού
β) Το Σπίτι της Γυναίκας – πιστοποιημένο συμβουλευτικό κέντρο, καθώς και αναμένεται η ολοκλήρωση του
γ) Σπιτιού των Αγγέλων, ξενώνας φιλοξενίας βρεφών και νηπίων / θύματα κακοποίησης, εγκατάλειψης και παραμέλησης (απομάκρυνση από την οικογένεια).
ΝΕΕΣ ΚΛΙΝΕΣ ΣΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
Δημιουργήθηκαν νέες κλίνες για παιδιά για την αντιμετώπιση των εκτάκτων περιστατικών, σε Πανεπιστημιακές κλινικές:
Α) στο «ΚΑΡΑΜΑΝΔΑΝΕΙΟ» (Πάτρα)
Β) στην Αλεξανδρούπολη
Γ) στην Αγία Βαρβάρα (δωρεά Αγγελικούση)
Δ) στο Ασκληπιείο (τμήμα νοσηλείας)
ΚΟΚΕΨΥΠΕ – ΑΜΚΕ
Οι υπηρεσίες για τα παιδιά παρέχονται από:
α) το δημόσιο τομέα – 17 ΚΟΚΕΨΥΠΕ, καθώς και από
β) τον ιδιωτικό τομέα – σε συνεργασία με ΑμΚΕ λειτουργούμε Κέντρα Ημέρας ειδικά για παιδιά και εφήβους.
ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ
Όλες τις διαθέσιμες δομές και υπηρεσίες σε όλη την επικράτεια, θα μπορούν να τις βρουν οι συμπολίτες στον Ψηφιακό Χάρτη.
ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
Μπήκαν ψυχολόγοι στα σχολεία, καθώς προσλήφθηκαν, επιμορφώθηκαν και τοποθετήθηκαν σε σχολεία της χώρας ήδη 1.100 ψυχολόγοι, με την υποστήριξη του ΕΣΠΑ (1 ανά 5 σχολεία).
ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΓΙΑ ΕΜΦΥΛΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ BULLYING
Την ανάγκη πρόληψης υπηρετούν και τα ειδικά προγράμματα στα σχολεία για τις έμφυλες σχέσεις και το bullying.
ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ – ΠΑΔΑ
Ιδρύθηκαν Κέντρα Ημέρας στα πανεπιστήμια ξεκινώντας από «Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής», με στόχο την ψυχολογική τους υποστήριξη έναντι των προκλήσεων από περιστατικά βίας.
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ – ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
α) Σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, τέθηκαν σε λειτουργία ειδικές δομές για τα ανήλικα θύματα κακοποίησης. Στόχος είναι η κατάλληλη προετοιμασία τους για τη δικαστική διαδικασία.
β) Συγχρόνως, εκπαιδεύονται οι εισαγγελείς και δικαστικοί λειτουργοί, δικηγόροι, καθώς και όλοι οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία.
γ) Πρόσφατα τέθηκε σε λειτουργία το «Σπίτι του Παιδιού» της Αθήνας – πρόκειται να λειτουργήσει και σε άλλες περιοχές της χώρας, όπως η Θεσσαλονίκη.
δ) Είναι ένας ειδικά διαμορφωμένος χώρος στον οποίο το παιδί μπορεί με ασφάλεια να δώσει κατάθεση για το περιστατικό βίας που υπέστη, με την παρουσία παρουσία ειδικά εκπαιδευμένου παιδοψυχολόγου ή παιδοψυχιάτρου.
ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΨΗΦΙΑΚΑ ΜΕΣΑ
Η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη για νέες τεχνολογίες και ψηφιακά μέσα για να βρεθεί το κράτος δίπλα σε κάθε πολίτη που έχει ανάγκη τη βοήθειά του.
ΔΙΚΤΥΟ ΤΗΛΕΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ
Για τ κατοίκους των απομακρυσμένων ορεινών περιοχών και των ακριτικών νησιών αναπτύχθηκε δίκτυο τηλεψυχιατρικής σε όλη την επικράτεια. Λειτουργούν ήδη μονάδες στη Σύμη και το Καστελόριζο.
ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ – ΝΕΕΣ ΔΟΜΕΣ
Για να αναπτυχθούν νέες δομές και προγράμματα, το υπουργείο υπέβαλε προτάσεις και εξασφάλισε τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης.
Με αυτούς τους πόρους δημιουργούνται νέες α) δομές, β) δράσεις και γ) προγράμματα για την ψυχολογική υποστήριξη των γυναικών, των παιδιών και των εφήβων μας.
– Μεταξύ άλλων έχουμε προβλέψει και έχει εγκριθεί:
Α. η δημιουργία νέων δομών,
Β. 13 νέων Κινητών Μονάδων,
Γ. 8 κέντρων ημέρας για παιδιά και εφήβους και
Δ. 4 νέων ΚΟ.ΚΕ.ΨΥ.ΠΕ. (Κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας Παιδιών & Εφήβων) για να καλύψουμε τις ανάγκες όλων των Υγειονομικών Περιφερειών (ΥΠΕ), και
Ε. ξενώνων βραχείας φιλοξενίας για παιδιά που έχουν απομακρυνθεί από το οικογενειακό περιβάλλον με εισαγγελική παραγγελία.
ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ – CHILD MIND INSTITUTE
Επιπροσθέτως, το υπουργείο προχώρησε σε συνεργασία με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), και το “Child Mind Institute” της Νέας Υόρκης, σε 5ετές επιστημονικό πρόγραμμα συνολικού ύψους 15.000.000 €, για τη δημιουργία Εθνικό Δίκτυο Αναφοράς για το παιδί, σε όλη την Επικράτεια.
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Π.Ο.Υ.
Εστιάζοντας στην ποιότητα της περίθαλψης και στην ασφάλεια των ληπτών ψυχικής υγείας και ιδιαίτερα των παιδιών ξεκίνησε και η λειτουργία ενός Γραφείου ποιότητας και ασφάλειας του Π.Ο.Υ. στην Αθήνα.
Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα του Π.Ο.Υ. για την Ποιότητα των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας για Παιδιά και Εφήβους
Σε αυτό το πλαίσιο, ξεκίνησε και το νέο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα του ΠΟΥ για την Ποιότητα των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας για Παιδιά και Εφήβους. Το Πρόγραμμα αυτό:
- υποστηρίζει την καινοτομία όσον αφορά την ποιότητα της περίθαλψης,
- ενισχύει την ανάλυση συγκεκριμένων πολιτικών στον τομέα της ψυχικής υγείας, και
- στοχεύει στην ανάπτυξη ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού σε όλο το φάσμα της ποιότητας της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων.
