“Η βιομηχανία τροφίμων έχει επηρεάσει αρνητικά την επιστήμη της διατροφής τα τελευταία 45 χρόνια και πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν την εσφαλμένη πεποίθηση ότι μια υγιεινή διατροφή επιτυγχάνεται με τη ρύθμιση των θερμίδων και των κορεσμένων λιπαρών”, λέει ο Dr. Robert Lustig, κορυφαίος ενδοκρινολόγος και καθηγητής Παιδιατρικής στο University of California-San Francisco (UCLA).

Αυτή η εσφαλμένη αντίληψη έχει οδηγήσει σε αύξηση των χρόνιων μεταβολικών ασθενειών όπως ο διαβήτης τύπου 2 σε ενήλικες και νέους πληθυσμούς.

Τα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι η φρουκτόζη, το μόριο δηλαδή που δίνει στη ζάχαρη τη γλυκιά της γεύση, μεταβολίζεται στο ήπαρ, όπως συμβαίνει με το αλκοόλ. Η τοξική επίδραση του αλκοόλ στο συκώτι είναι ανάλογη των ποσοτήτων και της συχνότητας που πίνει κανείς. Λίγο αλκοόλ δεν πειράζει, αλλά πολύ προκαλεί λιπώδη ηπατική νόσο και κίρρωση.

Οι βλάβες

Το ίδιο συμβαίνει με τη ζάχαρη, για τον ίδιο ακριβώς λόγο. Τα μιτοχόνδρια των ηπατικών κυττάρων δεν μπορούν να μεταβολίζουν την υπερκατανάλωση φρουκτόζης σε μακροχρόνια βάση. Έτσι, το πλεόνασμα μετατρέπεται απευθείας σε λίπος. Το λίπος αυτό δηλητηριάζει το συκώτι, που εμφανίζει κατά συνέπεια αντίσταση στην ινσουλίνη. Αυτό με τη σειρά του ευνοεί ασθένειες όπως ο διαβήτης, η υπέρταση, το εγκεφαλικό, η ουρική αρθρίτιδα (ποδάγρα), ο καρκίνος και η άνοια.

Η ζαχαρη και το μέλι λόγω της φρουκτόζης που περιέχουν προκαλεί ηπατική βλάβη (λιπώδες συκώτι που οδηγεί σε μεταβολικό σύνδρομο) και εγκεφαλική βλάβη (άνοια).

“Η ζάχαρη είναι τοξική σε μεγάλες δόσεις, με την έννοια ότι προκαλεί μια σειρά από ειδικές βιοχημικές αλλαγές στους ανθρώπους, που είναι καταστροφικές για την ανθρώπινη υγεία. Δεν έχει να κάνει με το πόσες θερμίδες προσθέτει. Υπό αυτή την έννοια μοιάζει πολύ με το αλκοόλ”, λέει ο καθηγητής Lustig.

Αύξηση παγκοσμίως στην κατανάλωση ζάχαρης

Χαρακτηριστικό είναι ότι η παγκόσμια κατανάλωση ζάχαρης έχει τριπλασιαστεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών και ήδη θεωρείται από τους ειδικούς ως η βασική αιτία της επιδημίας της παχυσαρκίας.

Το αλκοόλ, παρόλο που περιέχει 7 θερμίδες ανά γραμμάριο, δεν είναι τοξικό λόγω των θερμίδων του. Το αλκοόλ δεν είναι επικίνδυνο επειδή προκαλεί αύξηση βάρους. Εξάλλου πολλοί αλκοολικοί είναι αδύνατοι, αλλά παρ’ολα αυτά, είναι άρρωστοι. Το αλκοόλ είναι επικίνδυνο λόγω της δομής του μορίου του, λόγω της εγγενούς τοξικότητάς του και του τρόπου που μεταβολίζεται στο σώμα.

Αλκοόλ και ζάχαρη, κοινή δράση

Η μικρή κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να δημιουργεί μία προσωρινή εγρήγορση και ευθυμία. Προφανώς όμως, όταν καταναλώνεις αλκοόλ για πολύ καιρό, ο εγκέφαλος παθαίνει βλάβες. Επιπλέον το αλκοόλ πηγαίνει στο ήπαρ όπου μεταβολίζεται και εφόσον έχει καταναλωθεί μεγάλη ποσότητα, μετατρέπεται σε λίπος. Αυτό το ηπατικό λίπος γίνεται η κύρια αιτία των χρόνιων μεταβολικών ασθενειών.

“Έτσι όλες τις ασθένειες που προκαλούνται από το αλκοόλ, όπως τον διαβήτης τύπου 2, το λιπώδες ήπαρ και τις εγκεφαλικές βλάβες, αρχίσαμε να τις παρατηρούμε και στα παιδιά. Και αυτά δεν πίνουν αλκοόλ. Όμως καταναλώνουν πολλή ζάχαρη, μέσα στο μόριο της οποίας βρήκαμε ένα πολύ γλυκό μόριο που λέγεται φρουκτόζη. Διότι ο δισακχαρίτης ζάχαρη (σουκρόζη) αποτελείται από τα μόρια της γλυκόζης και της φρουκτόζης. Και την μεν γλυκόζη μπορούν να την κάψουν όλα τα κύτταρα για να πάρουν ενέργεια.

Και είναι τόσο χρήσιμη, που ακόμη κι αν δεν προσλαμβάνεται με την τροφή, το ήπαρ μπορεί να παρασκευάσει γλυκόζη, με την διαδικασία που λέγεται γλυκονεογένεση. Δηλαδή δεν χρειάζεται να καταναλώνεις γλυκόζη για να ζήσεις. Για τον λόγο αυτό οι άγριες φυλές των Innuit, Masai, Tokelau κ.α. που δεν καταναλώνουν υδατάνθρακες, έχουν κανονικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους.

Χωρίς διατροφική αξία

Η φρουκτόζη όμως εξελικτικά έχει γίνει αχρείαστη για κάθε ζωικό είδος. Είναι ένα εξελικτικό απομεινάρι από τους προκαρυωτικούς ή βακτηριακούς προγόνους μας, που εμείς δεν το χρειαζόμαστε για να ζήσουμε.

Μπορούμε να ζήσουμε μια χαρά χωρίς αυτό, παρόλο που έχουμε την ικανότητα να μεταβολίσουμε λίγο από αυτό. Με τον ίδιο τρόπο που έχουμε την ικανότητα να μεταβολίσουμε λίγο αλκοόλ. Όταν όμως ξεπεράσουμε ένα όριο, το ήπαρ μας κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα με αυτό που κάνει με το αλκοόλ.

Επιπλέον έχουμε πρόσφατα παρατηρήσει ότι η φρουκτόζη μπλοκάρει τα ειδικά νευρογλοιακά κύτταρα στον εγκέφαλο, τα οποία παρέχουν θρεπτικά συστατικά στα νευρικά κύτταρα. Συνεπώς η φρουκτόζη έχει καταστρεπτική επιρροή και στον εγκέφαλο. Βλέπετε λοιπόν ότι αυτό δεν συμβαίνει λόγω θερμίδων. Δηλαδή δεν οφείλεται στο θερμιδιακό προφίλ της φρουκτόζης αλλά μάλλον στο βιοχημικό της προφίλ. Γι αυτούς τους λόγους λοιπόν η φρουκτόζη, και άρα η ζάχαρη, είναι τοξική. Η ΖΑΧΑΡΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ. Τα παιδιά παθαίνουν τις ασθένειες του αλκοόλ χωρίς άλκοόλ.»

Ο Lustig περιγράφει τα απαραίτητα βήματα για την εφαρμογή μιας κοινωνικής παρέμβασης. Αυτά τα βήματα περιλαμβάνουν την εκπαίδευση του κοινού, την προσέγγιση της ζάχαρης ως εθιστικής ουσίας και η σύνδεση του διαβήτη τύπου 2 με τη φράση «ασθένεια των επεξεργασμένων τροφίμων”.