Σχεδόν έξι στους δέκα (το 58%) Έλληνες επιστήμονες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, επιθυμούν να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Όσον αφορά τους λόγους επιστροφής, οι περισσότεροι (το 70%) αναφέρουν την ποιότητα ζωής, καθώς και την επιθυμία να είναι κοντά στις οικογένειές τους (42%). Οι προϋποθέσεις που, όπως λένε, θα διευκόλυναν την επιστροφή τους στην Ελλάδα, σχετίζονται με την αύξηση των αποδοχών τους (44%) και με την εύρεση εργασίας στον τομέα της ειδίκευσης τους στη χώρα μας (36%).
Αυτά προκύπτουν, σύμφωνα με το Εθνικό κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), από τα προκαταρκτικά στοιχεία έρευνας για την καταγραφή των αναγκών, των δεξιοτήτων και των προθέσεων των Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού. Η έρευνα έγινε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του ΕΚΤ «Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας», στόχος της οποίας είναι η δικτύωση των Ελλήνων επιστημόνων παγκοσμίως και η σύνδεση τους με την ελληνική οικονομία.
Στο επίκεντρο της πρωτοβουλίας βρίσκεται μία ψηφιακή πλατφόρμα (knowledgebridges.gr), μέσω της οποίας παρέχονται στοχευμένες υπηρεσίες στους Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού και ενισχύεται η ανάπτυξη δυναμικών δεσμών με το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας. Μέχρι σήμερα σε αυτήν έχουν εγγραφεί περισσότεροι από 1.200 Έλληνες από 40 χώρες.
Αναφορικά με την πρόθεση της διασύνδεσής τους με την Ελλάδα, ένα πολύ υψηλό ποσοστό (86%) ενδιαφέρεται για δράσεις που αφορούν τη μεταφορά καλών πρακτικών, γνώσης και τεχνολογίας στην Ελλάδα. Επίσης, το 84% ενδιαφέρεται να συνεργαστεί με ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, το 80% ενδιαφέρεται να συνεργαστεί σε δράσεις με αντικείμενο την έρευνα & ανάπτυξη, ενώ ακολουθούν η πρόσβαση σε προγράμματα κινητικότητας επιστημόνων (75%), η ανάληψη/ανάθεση εργασιών σε ελληνικές εταιρείες/φορείς/οργανισμούς (71%) και η συνεργασία με ελληνικές επιχειρήσεις για τη δημιουργία προϊόντων ή/και εργασιών (70%).
Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Γέφυρες Γνώσης και Συνεργασίας», σύμφωνα με το ΕΚΤ, στα μέσα Απριλίου αναμένεται να ενεργοποιηθεί ένας νέος θεσμός, που αυτές τις ημέρες ψηφίζεται στη Βουλή, για την επιβράβευση των δικτυώσεων των Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού με την ελληνική οικονομία και το σύστημα έρευνας και καινοτομίας.
Με βάση εξάλλου τα αποτελέσματα που προέκυψαν από έρευνες του ΕΚΤ, σε σύνολο 2.697 ωφελούμενων υποτρόφων, ο ένας στους πέντε (το 20%) επέστρεψε από το εξωτερικό, όπου διέμενε τα τελευταία πέντε έτη για επαγγελματική απασχόληση και σπουδές. Επίσης για το 39% των ωφελούμενων υποτρόφων που αναζητούσαν εργασία στο εξωτερικό, λειτούργησαν ανασταλτικά στην προοπτική μετεγκατάστασης τους μια σειρά από δράσεις στην Ελλάδα, όπως αυτές που χρηματοδοτεί το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), στην προσπάθεια αντιμετώπισης της φυγής του ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εκπαίδευσης στο εξωτερικό.
Μια ακόμη σχετική δράση του ΕΚΤ είναι η παρακολούθηση της σταδιοδρομίας των νέων επιστημόνων μετά τη λήψη του διδακτορικού τους. To EKT διερευνά την κινητικότητα των νέων διδακτόρων, αξιοποιώντας τα στοιχεία του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών και συσχετίζοντας τα με τις επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά.
Η επεξεργασία αυτών των στοιχείων βρίσκεται σε εξέλιξη και, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα, για τους διδάκτορες στους οποίους απονεμήθηκε ο διδακτορικός τίτλος σπουδών κατά τα έτη 2002, 2007 και 2012, καταγράφεται κινητικότητα προς το εξωτερικό, η οποία εντείνεται τα έτη 2011 έως 2014. Αντίθετα, παρατηρείται μικρή υποχώρηση της «εξόδου» τους κατά τα τελευταία έτη
