Μερικά χρόνια πριν δε θα έκανε σε κανέναν εντύπωση να βλέπει ηλιοκαμένα κορμιά στην παραλία να αλείφονται με baby oil για να επιταχύνουν το μαύρισμα. Μπορεί να το έκανες κι εσύ.
Τελευταία όμως η επιστημονική κοινότητα έχει κινητοποιηθεί αρκετά και όλοι πια ξέρουμε πόσο βλαβερός είναι ο ήλιος. Απ’ τα εγκαύματα και τις ρυτίδες μέχρι τον καρκίνο του δέρματος, οι συνέπειες της έκθεσης στον ήλιο και την υπεριώδη ακτινοβολία UV που εκπέμπει καθιστούν απαραίτητη τη χρήση αντηλιακού.
Πώς επηρεάζει ο ήλιος την επιδερμίδα
Το δέρμα μας περιέχει μόρια που είναι έτσι δομημένα ώστε να απορροφούν την ενέργεια των φωτονίων UVA και UVB. Αυτό τα βάζει να δουλεύουν με γρήγορους ρυθμούς και προκειμένου να απελευθερώσουν αυτή την ενέργεια υπόκεινται σε χημικές αντιδράσεις, κάτι που σημαίνει βιολογικές συνέπειες.
Κάποιες απ’ αυτές κάποτε θεωρούνταν χρήσιμες για τον οργανισμό, παρότι σήμερα αναγνωρίζουμε πως προκαλούν ζημιά. Το μαύρισμα, όπως ίσως έχεις ήδη ακούσει, οφείλεται στην παραγωγή επιπλέον μελανίνης λόγω των ακτίνων UVA. Η έκθεση στον ήλιο ενεργοποιεί επίσης το φυσικό αντιοξειδωτικό δίκτυο του δέρματος που απενεργοποιεί με τη σειρά του τα αντιδραστικά είδη οξυγόνου ROS. Αυτά μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά στο δέρμα.
Γνωρίζουμε επίσης ότι η ακτινοβολία UVA διαπερνά πιο βαθιά το δέρμα σε σχέση με τη UVB, καταστρέφοντας το κολλαγόνο. Κι όσο αυτό μειώνεται τόσο το δέρμα χάνει την ελαστικότητα και απαλότητά του, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ρυτίδων. Γενικά η ακτινοβολία UVA θεωρείται υπεύθυνη για τα ορατά σημάδια γήρανσης και η UVB για τα εγκαύματα.
Το πιο σημαντικό όμως είναι το DNA μπορεί να απορροφήσει αυτή την ακτινοβολία προκαλώντας μεταλλάξεις, που αν είναι μη αναστρέψιμες μπορούν να οδηγήσουν σε μελανώματα, δηλαδή καρκίνο του δέρματος.
Κι απ’ αυτό δεν εξαιρείται κανένας τύπος δέρματος. Απ’ το πιο ανοιχτόχρωμο έως τις πιο σκούρες επιδερμίδες η ζημιά που προκαλεί σωρευτικά η έκθεση στον ήλιο αργά ή γρήγορα θα κάνει την εμφάνισή της στον καθρέφτη.
Τι περιέχουν τα αντηλιακά και τι κάνουν
Τα αντηλιακά περιέχουν χημικές ουσίες που ουσιαστικά φιλτράρουν τις ακτίνες UV και μπλοκάρουν τα φωτόνια προτού απορροφηθούν απ’ το DNA και από άλλα αντιδραστικά μόρια βαθύτερα στην επιδερμίδα.
Μερικές απ’ τις πιο συνηθισμένες και εγκεκριμένες στις ΗΠΑ χημικές ουσίες που περιέχονται στα αντηλιακά είναι οι εξής: Αμινοβενζοϊκό οξύ, αβοβενζόνη, οκτοκρυλένιο και Βενζοφαινόνη-3 .
Επειδή όμως δεν μπορεί να υπάρξει απόλυτη προστασία απ’ τις ακτίνες UV, η προσθήκη αντιοξειδωτικών, όπως η βιταμίνη Ε και το φωσφορικό ασκορβικό νάτριο (βιταμίνη C) μπορεί να προσφέρει μια επιπλέον προστασία.
Εκείνο που πρέπει να προσέχεις αγοράζοντας αντηλιακό είναι ο δείκτης προστασίας. Το γνωστό SPF που αντικατοπτρίζει τον μέσο χρόνο που χρειάζεται κάποιος για να πάθει έγκαυμα απ’ τον ήλιο. Αν δηλαδή μπορείς να καείς μέσα σε 10 λεπτά, ένα αντηλιακό με SPF 30 παρέχει ουσιαστικά 30 φορές επιπλέον χρόνο, δηλαδή προστασία για 300 λεπτά.
Αυτό που ωστόσο πολύς κόσμος δεν προσέχει είναι η ποσότητα που βάζει και η συχνότητα που το ανανεώνει. Η έρευνα έχει δείξει ότι χρειάζεται τόση ποσότητα όση θα χώραγε σε ένα σφηνοπότηρο για όλο το σώμα και περίπου όσο το μέγεθος ενός κέρματος για το πρόσωπο.
Έπειτα, δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνά ότι μέσα στο νερό μειώνεται η αποτελεσματικότητα του αντηλιακού, γι’ αυτό πρέπει να ανανεώνεται τακτικά ή να προτιμάται κάποιο αδιάβροχο. Ιδανικά έπειτα από κάθε βουτιά ή ανά δύο ώρες αν δεν βουτήξεις στη θάλασσα.
