ο τεχνολογικό και ιστορικό μνημείο της Τσεχίας που προκαλεί το θαυμασμό κάθε επισκέπτη που γιορτάζει σήμερα το 605 έτος ύπαρξής του τιμά η Google με το σημερινό doodle της.
Το Αστρονομικό Ρολόι της Πράγας (ή Orloj όπως είναι ευρύτερα γνωστό από παράφραση της ελληνικής λέξης «ωρολόγιον»), που αποτελεί το καμάρι του Δημαρχείου της Παλιάς Πόλης, σχεδιάστηκε από τον Mikulas του Kadan, ύστερα από αίτημα των δημοτικών συμβούλων το 1410 και είναι μοναδικό στον κόσμο, όπως αναφέρεται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα του Τσεχικού Οργανισμού Τουρισμού.
Χάρη στο Αστρονομικό Ρολόι ήταν δυνατό, από εκείνη ακόμα την εποχή, όταν η Πράγα ήταν πολυπολιτισμική πόλη, να δει κάποιος την ώρα, με εναλλακτικούς τρόπους. Με την ολοκλήρωση της κατασκευής του μάλιστα, η Πράγα κατέλαβε μία θέση ανάμεσα στις υπόλοιπες μητροπόλεις του Μεσαίωνα, όπως η Πάδοβα, η Βέρνη και το Στρασβούργο.
Μέσα στους αιώνες το Ρολόι αναβαθμίστηκε και ανακαινίστηκε αρκετές φορές αφού πολλές φορές κινδύνεψε να καταστραφεί. Τον 18ο αιώνα παραλίγο να χαθεί κάτω από σωρούς απορριμμάτων, ενώ στα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βομβαρδίστηκε. Τελικά, όμως, έλαβε πάλι την αρχική του μορφή και είναι πλήρως λειτουργικό.
H ιστορία της κατασκευής του
Η αρχική κατασκευή του Αστρονομικού Ρολογιού στη βάση του γοτθικού πύργου του Δημαρχείου της Πράγας υπολογίζεται ότι πραγματοποιήθηκε επί βασιλείας Βενσεσλάου (Βάτσλαβ) Δ΄ (1378-1419) από τον ονομαστό ωρολογοποιό Kadan ο οποίος βασίστηκε στις συμβουλές και αστρονομικές γνώσεις του Γιαν Όντρεγιοφ, του επονομαζόμενου Σίντελ.
Ο Όντρεγιοφ ήταν καθηγητής των Μαθηματικών και της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Καρόλου της πόλης. Κατά την περίοδο αυτή κατασκευάσθηκε η πρώτη και βασική αστρονομική «ωρολογοπλάκα» με το μηχανισμό της, ενώ 80 χρόνια αργότερα, το 1490, προστέθηκε και η ημερολογιακή περιστρεφόμενη πλάκα. Η όλη κατασκευή ολοκληρώθηκε τότε από τον ονομαστό αρχιτεχνίτη ωρολογοποιό Γιαν Χάνους του Ρόδου (Jan Hanus Ruze) και το βοηθό του, τον Γιάκουμπ Τσεχ. Υπάρχει μια φήμη, μάλιστα, ότι προκειμένου να μη επαναλάβει ο Χάνους σε κάποια άλλη πόλη αυτό το αριστούργημά του, οι δημοτικοί σύμβουλοι της Πράγας αποφάσισαν να τον τυφλώσουν!
Από τότε απετέλεσε κόσμημα και σύμβολο της ιστορικής πρωτεύουσας της Βοημίας, της Τσεχοσλοβακίας και σήμερα της Τσεχίας.
Το Ρολόι ανακαινίσθηκε κατά τη χρονική περίοδο από το 1552 μέχρι το 1560 από τον Γιαν Τάμπορσκι, ο οποίος τελειοποίησε και το μηχανισμό του Ρολογιού. Στις αρχές του 19ου αιώνα, και ειδικότερα από το 1838 μέχρι το 1845, το παλαιό Δημαρχείο ανακατασκευάσθηκε. Κάποια γλυπτά προστέθηκαν, κάποια αφαιρέθηκαν και άλλα μεταφέρθηκαν σε διαφορετική θέση, όπως για παράδειγμα ο Χάροντας (με τη μορφή του σκελετού), ο οποίος τοποθετήθηκε στη δεξιά πλευρά του Ρολογιού και έκτοτε παραμένει σε αυτή τη θέση.
Η διακόσμηση του ρολογιού ολοκληρώθηκε το 1865 με το ζωγραφιστό «ημερολόγιο» σε έναν κυκλικό δίσκο κάτω από το Ρολόι, έργο του γνωστού Τσέχου ζωγράφου και αρχιτέκτονα Γιόζεφ Μάνες. Η ιδιόμορφη αυτή απεικόνιση, κάτω ακριβώς από τις πλάκες του κυρίως Ρολογιού, αντικατέστησε το παλαιότερο περιστρεφόμενο ημερολόγιο. Στον κυκλικό αυτό δίσκο απεικονίζονται: 1) Στον εξωτερικό κυκλικό δακτύλιο οι 365 ημέρες του έτους, με τις αντίστοιχες εορτές των αγίων. 2) Στον αμέσως επόμενο δακτύλιο οι εικόνες του Μάνες γύρω από την αγροτική ζωή της Βοημίας μετατράπηκαν σε 12 κυκλικές απεικονίσεις που συμβολίζουν σε αλληγορική μορφή τους ισάριθμους μήνες του έτους. 3) Στον επόμενο εσωτερικό δακτύλιο δώδεκα μικρότερες σε μέγεθος κυκλικές παραστάσεις των ζωδιακών συμβόλων. 4) Τέλος, στον εσώτατο μικρό κεντρικό δίσκο απεικονίζεται η σχηματική παράσταση του Κάστρου της Πράγας, που αποτελεί το θυρεό της. Στο μουσείο της Πράγας φυλάσσονται τα αυθεντικά έργα του Μάνες.
Παράλληλα, κατά την περίοδο αυτή έλαβε χώρα ουσιαστική συντήρηση της όλης κατασκευής, ενώ επιπλέον τοποθετήθηκαν τα ξύλινα γλυπτά αγαλματίδια των 12 Αποστόλων, που σε κάθε ακέραια ώρα από τις 8 π.μ. μέχρι τις 8 μ.μ. εμφανίζονται με τον αντίστοιχο χτύπο των ωρών από δύο μικρά παράθυρα πάνω από το κυρίως Αστρονομικό Ρολόι.
Από τότε βέβαια έγιναν και άλλες ελάσσονος σημασίας βελτιώσεις, προσθήκες και συντηρήσεις. Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ότι το σημερινό ρολόι είναι ένα ακριβές νεώτερο αντίγραφο. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου, και συγκεκριμένα κατά την Εξέγερση της Πράγας το 1945, ο γερμανικός στρατός βομβάρδισε το Δημαρχείο της Παλαιάς Πόλεως και από την πυρκαγιά καταστράφηκε ολοσχερώς. Οι Τσέχοι επανέφεραν στην αρχική του μορφή τόσο τον πύργο του παλαιού Δημαρχείου όσο και το Αστρονομικό Ρολόι, που από τότε συντηρείται ανελλιπώς.
