Του Tibor Navracsics
Κορυφαία πολιτική προτεραιότητα της Ευρώπης είναι να μπει η οικονομία μας και πάλι σε τροχιά ανάπτυξης. Πρόκειται για ένα ζήτημα καθοριστικής σημασίας, εφόσον στόχος μας είναι η μείωση των ποσοστών ανεργίας στην ΕΕ, που εξακολουθούν να είναι ανησυχητικά υψηλά, ιδίως μεταξύ των νέων. Αποτελεί επίσης προϋπόθεση για να διατηρήσει η Ευρώπη την ανταγωνιστική της θέση στην παγκόσμια σκηνή. Ο ρόλος της εκπαίδευσης στην προσπάθεια αυτή είναι καίριος.
Η εκπαίδευση συμβάλλει στην τόνωση της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας μέσω διάφορων διαύλων. Με τη βελτίωση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των ατόμων, αυξάνεται η απασχολησιμότητά τους και βελτιώνεται η ικανότητά τους να αναπτύσσουν πιο αποτελεσματικές μεθόδους παραγωγής και να προσαρμόζονται στην τεχνολογική πρόοδο. Επιπλέον, η εκπαίδευση εφοδιάζει τα άτομα με τις απαραίτητες γνώσεις και τα γαλουχεί έτσι ώστε να προωθούν την έρευνα και την ανάπτυξη και να μετουσιώνουν τις νέες ιδέες σε καινοτομία. Οι συνδυασμένες επιπτώσεις αυτών των παραγόντων –περισσότερη απασχόληση, μεγαλύτερη παραγωγικότητα και ικανότητα προσαρμογής– θα επιτρέψουν στην Ευρώπη να είναι ανταγωνιστική στην παγκόσμια οικονομία της γνώσης.
Μολονότι τα εκπαιδευτικά μας συστήματα είναι καλά, δεν επαρκούν. Για να αξιοποιηθούν πλήρως τα οφέλη της εκπαίδευσης χρειάζονται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ώστε τα εκπαιδευτικά συστήματα να βελτιωθούν και να γίνουν πιο αποτελεσματικά. Και η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει περισσότερο, πιο έξυπνα, και εκεί που χρειάζεται: στις δεξιότητες και στις ικανότητες των λαών της.
Τα τελευταία χρόνια, πολλά κράτη μέλη (14 το 2012) μείωσαν το μερίδιο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) που δαπανούν για την εκπαίδευση, ενώ η Κίνα, η Ινδία, η Αυστραλία, η Βραζιλία κάνουν στρατηγικές επενδύσεις στον εν λόγω τομέα. Η Νότια Αφρική δαπανά το 6,6 % του ΑΕΠ της στον τομέα της εκπαίδευσης• στην ΕΕ, μόνον τρία κράτη μέλη εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις. Η Βραζιλία αύξησε τις δαπάνες για την εκπαίδευση από 3,9 % του ΑΕΠ το 1999 σε 5,8 % το 2012, και σήμερα έχει ξεπεράσει τον μέσο όρο της ΕΕ (5,3 %).
Πρέπει να βελτιωθούμε. Πρέπει να επενδύσουμε στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη καταρτίζει καλύτερους εκπαιδευτικούς, παρέχει στους πολίτες της τις δεξιότητες που χρειάζονται στη σύγχρονη αγορά εργασίας και διατηρεί την εκπαίδευση όσο το δυνατόν πιο ανοικτή σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο αριθμό ατόμων. Μέσω των σχολείων, των εκπαιδευτικών σχολών και των πανεπιστημίων μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις ψηφιακές τεχνολογίες, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα σε όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και κοινωνικής προέλευσης, να έχουν πρόσβαση στη μάθηση. Μέσω των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων και των συμπράξεών τους με τις επιχειρήσεις μπορεί να ενισχυθεί η ικανότητα της Ευρώπης για καινοτομία και να τροφοδοτηθεί η αγορά με νέες ιδέες. Αυτός ακριβώς είναι ο τομέας στον οποίο πρέπει η Ευρώπη να διαθέσει τα χρήματά της.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η εκπαίδευση βρίσκεται στο επίκεντρο του επενδυτικού προγράμματος της ΕΕ. Το αξίας 315 δισ. ευρώ Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, το οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προσφέρει εξαιρετικές ευκαιρίες. Κάθε ευρώ που χορηγείται στο ταμείο μπορεί να προσελκύσει πρόσθετη ιδιωτική χρηματοδότηση για στρατηγικές επενδύσεις στην εκπαίδευση κατά την επόμενη τριετία, χωρίς τη δημιουργία επιπρόσθετου δημόσιου χρέους.
Ενώ μέχρι σήμερα υπήρχε, πολύ συχνά, έλλειψη επενδύσεων, δεν ισχύει το ίδιο και για τις καλές ιδέες για βιώσιμα έργα στον τομέα της εκπαίδευσης. Η χρηματοδότηση καινοτόμων μαθησιακών εργαστηρίων, η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, η βελτίωση των υποδομών στις αγροτικές περιοχές και τις περιοχές με περιθωριοποιημένες κοινότητες είναι μόνο λίγα παραδείγματα για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν οι επενδύσεις στην εκπαίδευση να υποστηρίξουν, μακροπρόθεσμα, την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης. Θα συνεργαστώ με τους συνάδελφους επιτρόπους, προκειμένου να μετουσιωθούν οι ιδέες αυτές σε επιτυχή έργα. Αλλά χρειαζόμαστε τη στήριξη των κρατών μελών. Για τον σκοπό αυτό καλώ τις κυβερνήσεις να εγκρίνουν το επενδυτικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 18-19 Δεκεμβρίου και να το ενισχύσουν. Κατά τον τρόπο αυτό θα μπορέσουμε να δώσουμε ακόμη μεγαλύτερη ώθηση σε αξιόλογα εκπαιδευτικά έργα.
Η εκπαίδευση, φυσικά, σημαίνει και πολλά άλλα, εκτός από την οικονομική προστιθέμενη αξία της. Αλλά σε μία περίοδο συρρικνωμένων δημόσιων προϋπολογισμών, χαμηλών επενδύσεων, απαράδεκτα υψηλών επιπέδων ανεργίας όπου προβάλλει επιτακτική η ανάγκη για νέα ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι: η εκπαίδευση είναι μια από τις καλύτερες επενδύσεις που μπορεί να κάνει η ΕΕ. Προσφέρει εξαιρετικά καλή σχέση κόστους-ωφέλειας. Αποδίδει.
* Ο Tibor Navracsics είναι Επίτροπος αρμόδιος για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τη νεολαία και τον αθλητισμό
