Αλλαγές στα προγράμματα μαθητείας, αύξηση του αριθμού θέσεων μαθητευόμενων και αλλαγή στο μοντέλο σπουδών δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο για τη Μαθητεία που βρίσκεται στα γραφεία των υπουργών Παιδείας και Εργασίας.
Τριάντα χιλιάδες νέοι απόφοιτοι Τεχνικής Εκπαίδευσης κάθε χρόνο και μέχρι το 2020 θα βρίσκουν εγγυημένα εργασία – μαθητεία σε επιχειρήσεις, για τουλάχιστον ένα χρόνο, πάνω στο αντικείμενο που σπούδασαν. Θα αμείβονται με το 70% του βασικού μισθού, με ασφάλιση και με σοβαρές προοπτικές μόνιμης πρόσληψης, μέσω κινήτρων που θα παρασχεθούν στις επιχειρήσεις (π.χ. επιδότηση ποσοστού εργοδοτικών εισφορών) προκειμένου να απασχολήσουν περισσότερα έτη τους νέους που προσέλαβαν στο πλαίσιο της μαθητείας.
Βασική μέριμνα θα υπάρχει ώστε τα προγράμματα μαθητείας να δημιουργούν σοβαρές προοπτικές μόνιμης πρόσληψης, μέσω κινήτρων που θα παρασχεθούν στις επιχειρήσεις (π.χ. επιδότηση ποσοστού εργοδοτικών εισφορών) προκειμένου να απασχολήσουν περισσότερα χρόνια τους μαθητευόμενους, μέσω κανονικής πρόσληψης.
Στο υπό διαμόρφωση Εθνικό Σχέδιο για τη Μαθητεία των υπουργείων Παιδείας και Εργασίας, τις βασικές πτυχές του οποίου παρουσίασε χθες ο υπουργός Παιδείας Κων. Αρβανιτόπουλος σε σχετική ημερίδα, προβλέπεται και αλλαγή μοντέλου στις σπουδές Δευτεροβάθμιας και Μεταδευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με στόχο να γίνουν τα επαγγελματικά και τεχνικά σχολεία πρώτη επιλογή των νέων, όπως συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες όπου, αντίθετα από τη δική μας, τα Γενικά Λύκεια συγκεντρώνουν αισθητά μικρότερο αριθμό μαθητών από τα Επαγγελματικά.
Αποτέλεσμα αυτής της ελληνικής στρέβλωσης είναι ότι σήμερα περίπου το 52% των ανέργων (ηλικίας 15-24 ετών) έχουν ολοκληρώσει τη γενική Μέση Εκπαίδευση, ενώ τουλάχιστον 20% εξ αυτών έχουν πτυχίο από κάποια ανώτερη τεχνική – επαγγελματική σχολή. Περίπου 10% των ανέργων έχουν ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση ή δεν έχουν παρακολουθήσει το σχολείο- αυτοί οι νέοι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό.
Γι’ αυτό, το Εθνικό Σχέδιο για τη Μαθητεία 2014-2020 θα περιλάβει πλέον 30.000 νέους το έτος, από 5.000-6.000 που περιλάμβανε παλαιότερο ανάλογο πρόγραμμα, ενώ πρόσθετος στόχος – που θα επιτευχθεί και μέσω της αναβάθμισης των Επαγγελματικών Λυκείων, ΙΕΚ και Τεχνικών σχολών – είναι να αντιστραφεί υπέρ τους η αναλογία των σπουδαστών που τα επιλέγουν αντί του Γενικού Λυκείου. Αυτό κρίνεται καίριο, καθώς τα στοιχεία αποδεικνύουν τον δραματικό αντίκτυπο ειδικά για τους νέους αποφοίτους Γενικών Λυκείων, που είχε στην απασχόληση η παραμονή της ελληνικής οικονομίας σε ύφεση την περίοδο 2008-2013 (με συνολική μείωση του ΑΕΠ κατά περίπου 25 ποσοστιαίες μονάδες).
Σύμφωνα με την Ερευνα Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ) της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, ο μέσος ετήσιος αριθμός των απασχολουμένων (ηλικίας 15 ετών και άνω) μειώθηκε κατά 945.300 άτομα την περίοδο 2008 – 1ο εξάμηνο του 2013. Μάλιστα, για το 2ο τρίμηνο του 2013 οι νέοι 20-24 ετών αποτελούν περίπου το 5,5% του συνολικού πληθυσμού της χώρας και το 10% (περίπου 150.000 νέοι) του συνόλου των ανέργων. Ωστόσο, εκτιμάται πως η ύφεση περιορίζεται στη διάρκεια του 2013 και αναμένεται αντιστροφή της τάσης, με την καταγραφή θετικών ρυθμών μεταβολής του ΑΕΠ στη διάρκεια του 2014, επηρεάζοντας τα βασικά μεγέθη της αγοράς εργασίας.
Επιπλέον, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15-24 ετών που δεν εργάζονται ούτε συμμετέχουν σε κάποιο πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης (δείκτης ΝΕΕΤ) έχει σημειώσει σημαντική αύξηση στην Ελλάδα εν μέσω της οικονομικής ύφεσης. Ο δείκτης ΝΕΕΤ το 2008 διαμορφωνόταν στο 11,7%, ενώ στα τέλη του 2012 διαμορφώθηκε στο 20,3%. Ο δείκτης ΝΕΕΤ για τους άνδρες (15-24) αυξήθηκε σε 19% το 2012, αύξηση της τάξης των 10,1 μονάδων από το 2008, ενώ για τις γυναίκες (15-24) αυξήθηκε αντίστοιχα σε 21,6% το 2012 από 14,4% το 2008.
Είναι εμφανές ότι οι γυναίκες είναι πιο «επιρρεπείς» στην ανεργία από ό,τι οι άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας και ως εκ τούτου κινδυνεύουν περισσότερο από τη φτώχεια ή και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Εξάλλου διαπιστώθηκε ότι οι νέοι στην Ελλάδα, είτε διαθέτουν υψηλό εκπαιδευτικό υπόβαθρο είτε όχι, αντιμετωπίζουν μεγάλο «κενό» κατά τη μετάβασή τους από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, λιγότερο από το 50% των νέων είχαν κάποια εργασιακή εμπειρία πριν γίνουν 22 ετών, ενώ τουλάχιστον το 20% δεν έχει δουλέψει μέχρι τα 25 έτη του.
