Mε τις διαδικασίες επιλογής του νέου πάπα από το κονκλάβιο μπορεί να συγκριθεί η προετοιμασία, υπό άκρα μυστικότητα, για την έκδοση των θεμάτων των Πανελλαδικών Εξετάσεων, για την οποία τα παλιά στελέχη του υπουργείου Παιδείας -που έχουν την ευθύνη για τη διοργάνωση των διαγωνισμών- λένε «βγήκε λευκός καπνός», όταν πια όλοι έχουν συμφωνήσει στην οριστικοποίηση των θεμάτων. Στην περίπτωση των εξετάσεων η «Καπέλα Σιστίνα» είναι το υπουργείο Παιδείας.

Οι καρδινάλιοι του κονκλάβιου (η λέξη προέρχεται από τη λατινική φράση «cum clave», που παραπέμπει στην «κλεισμένη με κλειδί» αίθουσα) είναι τα μέλη της επιτροπής των εξετάσεων που θα επιλέξουν τα θέματα (και όχι… πάπα) κλειδαμπαρωμένοι όπως και οι καρδινάλιοι σε μια αίθουσα χωρίς καμία δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο. Κινητά, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τηλεοράσεις και επαφές με τρίτα πρόσωπα απαγορεύονται.

Μέτρα ασφαλείας

Το εξαιρετικά αυστηρό… τελετουργικό, που ακολουθείται κάθε χρόνο κατά την περίοδο των εξετάσεων, και τα μέτρα ασφαλείας που λαμβάνονται είναι αυτά που προσδίδουν αξεπέραστη εγκυρότητα, σε ένα σύστημα που κατά τα άλλα πάσχει, αλλά ως προς το αδιάβλητο δεν έχει δεχτεί ποτέ ουσιαστική αμφισβήτηση.

Αίθουσες και διάδρομοι με ηχομόνωση, μέλη της επιτροπής με παιδιά και συγγενείς που δίνουν εξετάσεις να αποκλείονται από τη διαδικασία, αυστηροί έλεγχοι σε όλους τους εμπλεκόμενους, υψηλή εποπτεία και συνδρομή ακόμη και της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (σ.σ. υπάρχουν και οι χάκερ!) συνιστούν μερικά από τα αυστηρότατα μέτρα ασφαλείας που λαμβάνονται προκειμένου να διατηρηθεί το αδιάβλητο των διαγωνισμών στους οποίους εμπλέκονται πάρα πολλές χιλιάδες άνθρωποι, αν συνυπολογιστούν οι μαθητές, οι οικογένειές τους και οι εκπαιδευτικοί μέλη επιτροπών, επιτηρητές, βαθμολογητές κ.ά.

Αξίζει κανείς να παρακολουθήσει βήμα, βήμα τη διαδικασία για τη διεξαγωγή των Πανελλαδικών προκειμένου να αντιληφθεί ποια είναι τα στοιχεία που συντελούν ώστε να χαρακτηρίζονται αδιάβλητες:

1 Ηδη αυτήν τη στιγμή οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας έχουν ξεκινήσει τα δοκιμαστικά τεστ στο ηλεκτρονικό σύστημα αποστολής των θεμάτων αλλά και σε όλα τα σχετικά συστήματα ασφαλείας.

2 Εχει γίνει η επιλογή των εξεταστικών και βαθμολογικών κέντρων και των εκπαιδευτικών που θα συμμετάσχουν στις διαδικασίες ως βαθμολογητές, επιτηρητές μέλη επιτροπών κ.ά.

3 Επίσης έχει ορισθεί ο πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων, ο οποίος δεν ανακοινώνεται αλλά πρόκειται για άνθρωπο που έχει θητεύσει σε αυτήν τη θέση πολλές φορές στο παρελθόν και έχει τεράστια εμπειρία.

Λίγο πριν από τις εξετάσεις θα ορισθούν και τα μέλη της επιτροπής που κάθε φορά θα επιλέγει τα θέματα ανάλογα με το μάθημα.

Οι συγκεκριμένοι εκπαιδευτικοί απαγορεύεται να ανακοινώσουν ακόμη και στα κοντινά τους πρόσωπα ότι τους έχει δοθεί αυτή η αρμοδιότητα. Μέχρι να ολοκληρωθούν οι εξετάσεις κρατούνται μυστικά τα ονόματά τους από το υπουργείο Παιδείας. Πρόκειται για καθηγητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίοι πρέπει να έχουν διδάξει το μάθημα της ειδικότητάς τους κατά το τρέχον σχολικό έτος.

Δεν επιτρέπεται να μετέχει στην ΚΕΕ σύζυγος μαθητή και γενικά όποιος έχει συγγένεια «ΕΞ ΑΙΜΑΤΟΣ» ή «ΕΞ ΑΓΧΙΣΤΕΙΑΣ» μέχρι και του τρίτου βαθμού με εξεταζόμενο μαθητή. Δεν επιτρέπεται να μετέχει στην επιτροπή όποιος προετοιμάζει εκτός σχολικού προγράμματος υποψηφίους για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις ή συνδέεται με οποιαδήποτε σχέση με ιδιωτικό εκπαιδευτικό φορέα στον οποίο προετοιμάζονται υποψήφιοι των Πανελλαδικών Εξετάσεων, καθώς επίσης και όποιος είναι συγγραφέας εξωσχολικού βοηθήματος το οποίο είναι συναφές με το εξεταζόμενο μάθημα στις Πανελλαδικές Εξετάσεις.

Για τους λόγους αυτούς και προκειμένου να αποφευχθούν προβλήματα, οι εκπαιδευτικοί που προτείνονται για την ΚΕΕ συμπληρώνουν και υπογράφουν συνημμένη υπεύθυνη δήλωση.

Διευκρινίσεις

Η Επιτροπή των εξετάσεων (ΚΕΕ) καθορίζει τις διευκρινίσεις και τις συμπληρωματικές πληροφορίες που πρέπει να δοθούν στους εξεταζόμενους. Λίγο μετά τις 8 π.μ. τα θέματα αποστέλλονται ηλεκτρονικά σε όλα τα Εξεταστικά Κέντρα της χώρας. Στις 8.30 δίνονται στα παιδιά, τα οποία μπορούν να ξεκινήσουν να γράφουν. Τα μέλη τόσο της ΚΕΕ όσο και των μελών λυκειακών επιτροπών κ.ά. δεν επιτρέπεται να εξέλθουν από τον χώρο συνεδρίασης των επιτροπών ή τον χώρο του εξεταστικού κέντρου αντίστοιχα, αν δεν παρέλθει ο προσδιορισμένος από την Κεντρική Επιτροπή ελάχιστος χρόνος δυνατής αποχώρησης των εξεταζομένων.

Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων δεν επιτρέπεται η είσοδος στις αίθουσες εξετάσεων άλλου προσώπου, συμπεριλαμβανομένων και των εκπαιδευτικών που υπηρετούν στα οικεία λύκεια, εκτός από τους επιτηρητές και τα μέλη της λυκειακής επιτροπής.

Οι χώροι όπου στεγάζονται τα μέλη την παραμονή των εξετάσεων

Η αίθουσα που θα φιλοξενήσει τα μέλη της επιτροπής και η οποία βρίσκεται στο κτίριο του υπουργείου Παιδείας στο Μαρούσι είναι ειδικά διαμορφωμένη για τις ανάγκες που υπάρχουν.

Είναι μια λιτή αίθουσα με ηχομόνωση, η οποία διαθέτει μόνο μικρά γραφεία και ένα μεγαλύτερο τραπέζι, μια βιβλιοθήκη στην οποία οι καθηγητές μπορούν να βρουν όλα τα βιβλία των μαθημάτων στα οποία θα εξετασθούν οι υποψήφιοι και μερικές αναπαυτικές καρέκλες καθώς τα μέλη της επιτροπής μένουν «εσώκλειστοι» πάρα πολλές ώρες. Στον ίδιο χώρο υπάρχει καφές, νερό, αναψυκτικά, σάντουιτς και κουλουράκια.

Η αίθουσα αυτή επικοινωνεί με έναν διάδρομο με άλλες δυο μικρές αίθουσες επίσης με ηχομόνωση για τους εργαζόμενους που παρέχουν βοηθητικό έργο. Λύτες των θεμάτων, δακτυλογράφοι κ.ά. Στον χώρο αυτό δεν μπορεί να μπει κανείς άλλος εκτός από τις περιπτώσεις που κάποιος χρειαστεί ιατρική βοήθεια.

Oσες ώρες τα μέλη της επιτροπής βρίσκονται μέσα στην αίθουσα δεν μπορούν να έρθουν σε επικοινωνία με άτομα εκτός καθώς δεν έχουν στη διάθεσή τους κανέναν σχετικό τρόπο.

Επίσης δεν μπορούν να βγουν από την αίθουσα για κανέναν λόγο. Με δεδομένο ότι υφίστανται τεράστια πίεση και άγχος πολλές φορές νιώθουν αδιαθεσία. Σε αυτή την περίπτωση δέχονται πρώτες βοήθειες ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις αντικαθίστανται.

Η ευθύνη

Μαζί με αυτούς αξίζει να γίνει ιδιαίτερη μνεία και στα ανώτερα στελέχη του υπουργείου Παιδείας, που έχουν την ευθύνη για την ομαλή διεξαγωγή των εξετάσεων και τα οποία ανεξάρτητα από κυβερνήσεις, υπουργούς και πρωθυπουργούς δουλεύουν σκληρά έχοντας υπόψη τους τον μόχθο των μαθητών και την αγωνία των χιλιάδων γονιών, που κάθε χρόνο στέκονται δίπλα στα παιδιά τους και τα στηρίζουν για να κατακτήσουν το όνειρό τους.

Την παραμονή της μέρας των εξετάσεων, γύρω στις 10 το βράδυ, αρχίζουν να καταφθάνουν στο υπουργείο ένας ένας οι εκπαιδευτικοί-μέλη της επιτροπής των εξετάσεων. Oταν συγκεντρωθούν όλοι, συστηθούν και πουν λίγες κουβέντες, αρχίζει η μάχη της επιλογής των θεμάτων. Διαδικασία εξαιρετικά δύσκολη, καθώς πρέπει να ληφθούν υπόψη όλες οι προτάσεις και μετά από μια επίπονη προσπάθεια να οριστικοποιηθούν.

Oπως χαρακτηριστικά τόνισε στο «Εθνος» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, τα μέλη της επιτροπής «δεν κουβαλούν στην τσάντα τους τα θέματα. Κανείς δεν ξέρει ποια θέματα θα επιλεγούν τελικά. Γίνονται οι προτάσεις από όλους και μέχρι να γίνει η τελική επιλογή υπάρχουν πολλές διαφωνίες. Η πρόταση κάποιου μπορεί να ανατραπεί πλήρως. Αυτό βασικά είναι που κάνει το σύστημα αδιάβλητο».

Ταυτόχρονα γίνονται όλες οι αναγκαίες ενέργειες για να αποφευχθούν τυχόν λάθη, ελλείψεις ή ασάφειες στα θέματα και για να διασφαλισθεί ότι αυτά είναι κλιμακούμενου βαθμού δυσκολίας, περιλαμβάνονται στην εξεταστέα ύλη, ανταποκρίνονται στις δυνατότητες των υποψηφίων και μπορούν να απαντηθούν στον χρόνο που τα παιδιά έχουν στη διάθεσή τους.

Την εικόνα συμπληρώνουν οι λεγόμενοι «λύτες», καθηγητές δηλαδή που παίρνουν τα προτεινόμενα θέματα και προσπαθούν να τα λύσουν ώστε να κάνουν με τη σειρά τους παρατηρήσεις προς τα μέλη της επιτροπής σχετικά με τη δυσκολία ή την ευκολία τους, την ορθότητά τους και τον χρόνο επίλυσής τους. Η πρότασή τους όμως δεν είναι δεσμευτική, ούτε μπορούν να «ψηφίσουν».

Συνθήκες

Χρόνος ανάπαυσης για τα μέλη της επιτροπής δεν υπάρχει. Αντίθετα δίνουν μάχη να προλάβουν να ολοκληρώσουν τη δουλειά τους αφού μέχρι στις 6 το πρωί πρέπει να βγει ο «λευκός καπνός».

Τι σημαίνει αυτό; Να έχουν επιλέξει τα θέματα οριστικά και αμετάκλητα. Στη συνέχεια δίνονται στον άνθρωπο που θα τα δακτυλογραφήσει στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Ακόμη όμως και το τελευταίο πεντάλεπτο μπορεί να γίνει κάποια διόρθωση.