Η ιστορία του βιβλίου μέσα από τις τέχνες της τυπογραφίας, της βιβλιοδεσίας και της χαρακτικής.

Ένα ταξίδι στην Ιθάκη του Οδυσσέα με «όχημα» τη ζωγραφική.

Ο Καβάφης, ως έμπνευση για τους μαθητές, που «παντρεύουν» την ποίηση με την ηλεκτρονική μουσική.

Φοιτητές συναντιούνται με καθηγητές Νεοελληνικών Σπουδών από αναγνωρισμένα διεθνώς πανεπιστήμια και μελετούν τον Αλεξανδρινό ποιητή.

Παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, καθώς και παιδιά με μέτρια νοητική υστέρηση, έρχονται σε επαφή με τη μουσική και τη ζωγραφική και βρίσκουν τρόπους να εκφράζονται μέσα από την τέχνη.

Αυτές και άλλες πολλές ξεχωριστές εμπειρίες υπόσχονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Ιδρύματος Ωνάση, που παρουσιάστηκαν τη Δευτέρα, σε συνέντευξη Τύπου στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη.

Τα προγράμματα κινούνται στο πλαίσιο του τρίπτυχου Ωνάσειος Βιβλιοθήκη – Αρχείο Καβάφη – Ειδική Αγωγή: Βιωματικά εργαστήρια και εκπαιδευτικές ξεναγήσεις αναδεικνύουν τον πνευματικό πλούτο της Ωνασείου Βιβλιοθήκης. Ευρηματικές δράσεις και καινοτόμες προσεγγίσεις φέρνουν το Αρχείο Καβάφη πιο κοντά στο ευρύ κοινό. Δυναμικά εργαστήρια στον τομέα της Ειδικής Αγωγής. Όλα αυτά συνθέτουν το μωσαϊκό των φετινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Ιδρύματος Ωνάση, που αναφέρονται σε παιδιά, εφήβους, οικογένειες, φοιτητές, ενήλικες, αλλά και σε άτομα με αναπηρία.

«Οι εκπαιδευτικές δράσεις της Ωνασείου Βιβλιοθήκης επιδιώκουν την γόνιμη επαφή παιδιών και ενηλίκων, με την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, μέσα από δημιουργικές αναγνώσεις, αλλά και με τη συνδρομή νέων τεχνολογιών και ψηφιακών εφαρμογών», τόνισε η υπεύθυνη της Βιβλιοθήκης & των Ψηφιακών προγραμμάτων του Ιδρύματος Ωνάση Βίκυ Γεροντοπούλου, αναφερόμενη στον στόχο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και πρόσθεσε: «Παράλληλα, αναδεικνύουν την σημασία και το περιεχόμενο σπάνιων τεκμηρίων που θησαυρίζονται στις συλλογές του Ιδρύματος Ωνάση και φιλοδοξούν να παρακινήσουν και να εμπνεύσουν την νέα γενιά να ανακαλύψει το πλούσιο αυτό πολιτιστικό απόθεμα, δίνοντας ζωή στο ίδιο το βιβλίο ως μέσο διακίνησης ιδεών, αλλά και ως έργο τέχνης».

Στην συνέχεια, ο project manager του Αρχείου Καβάφη Θοδωρής Χιώτης, δίνοντας το στίγμα για τις φετινές εκπαιδευτικές δράσεις επεσήμανε: «Αποσκοπούν στη διάδοση του έργου του Κ.Π. Καβάφη και είναι σχεδιασμένες με σκοπό την περαιτέρω πρόκληση του ενδιαφέροντος, όχι μόνο των νεότερων γενιών, αλλά και των μη μυημένων στο καβαφικό έργο, την προώθηση και υποστήριξη της καινοτόμου έρευνας, την δημιουργική εμπλοκή με το καβαφικό έργο, την αξιοποίηση των νέων μέσων και τεχνών».

Τις εκπαιδευτικές δράσεις του Αρχείου Καβάφη παρουσίασε μαζί με τον Θοδωρή Χιώτη και η assistant project manager του Αρχείου Καβάφη Μαριάννα Χριστοφή, η οποία μεταξύ άλλων περιέγραψε τις λεπτομέρειες του καινοτόμου συνδυασμού διαλέξεων και ερευνητικών σεμιναρίων, με τίτλο «International Cavafy Summer School», το οποίο θα πραγματοποιηθεί το καλοκαίρι του 2017. Μάλιστα, τις επόμενες ημέρες αναμένεται να γίνει το ανοικτό κάλεσμα για τους συμμετέχοντες στο «θερινό σχολείο».

Τέλος, στα δύο πολύ γνωστά εκπαιδευτικά προγράμματα Ειδικής Αγωγής «Η μουσική αγαπάει τον αυτισμό» και «Έλα κι εσύ ζωγραφίζω μουσική», που ξεκινούν το ταξίδι τους για πέμπτη χρονιά σε Αθήνα και περιφέρεια, αναφέρθηκε η υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων Χριστίνα Παναγιωτάκου: «Κοινός στόχος είναι να βοηθηθούν τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματά τους μέσα από τη μουσική και τα εικαστικά. Ο ρυθμός, οι μελωδικές γραμμές, τα εικαστικά υλικά και οι μελοποιημένες κοινωνικές ιστορίες λειτουργούν ως συστατικά για μια σειρά από δομημένες μουσικές και εικαστικές δραστηριότητες-παιχνίδια. Μέσα από τα παιχνίδια αυτά, τα παιδιά αναπτύσσουν κοινωνικές, επικοινωνιακές δεξιότητες, λειτουργούν στο πλαίσιο μιας ομάδας και γίνονται πρωταγωνιστές των πράξεών τους. Οι γονείς, από τη δική τους πλευρά, βλέπουν τη δυναμική που κρύβουν τα παιδιά τους και τους δίνεται μια μοναδική ευκαιρία να παίξουν μαζί τους, να τα επιβραβεύσουν σε ένα περιβάλλον γεμάτο μουσική και ζωγραφιές, δίχως το άγχος της επίδοσης και της απόδοσης».

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα

Συνοπτικά, τα εκπαιδευτικά προγράμματα της περιόδου 2016-17 έχουν ως εξής:

Ωνασείου Βιβλιοθήκης:

1. Εργαστήρια για παιδιά και οικογένειες.

2. Διαλέξεις για ενήλικες.

3. Εκπαιδευτικές Ημερίδες.

4. Εκπαιδευτικές ξεναγήσεις.

Αρχείου Καβάφη:

1. Δράσεις εντός της Ωνασείου Βιβλιοθήκης.

(διαλέξεις, performance lectures, ερευνητικά σεμινάρια)

2. Δράσεις εκτός Ωνασείου Βιβλιοθήκης – Ο Καβάφης πάει Σχολείο.

3. International Cavafy Summer School.

Ειδικής Αγωγής:

1. Πρόγραμμα «Η μουσική αγαπάει τον αυτισμό».

2. Πρόγραμμα «Έλα κι εσύ, ζωγραφίζω μουσική!».

Σημειώνεται ότι η είσοδος στα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι ελεύθερη (τηρείται σειρά προτεραιότητας), ενώ το πλήρες ημερολόγιο με τις περιγραφές των εκπαιδευτικών δράσεων 2016-17, του Ιδρύματος Ωνάση είναι διαθέσιμο στην επίσημη ιστοσελίδα www.onassis.org.

Η Ωνάσειος Βιβλιοθήκη

Η Ωνάσειος Βιβλιοθήκη στεγάζεται στο νεοκλασικό κτίριο στην Πλάκα (Λεωφόρος Αμαλίας 56) και περιλαμβάνει βιβλία που αντιπροσωπεύουν την πνευματική δραστηριότητα του Γένους, τόσο των κοσμικών, όσο και των ανθρώπων της Εκκλησίας, από την εποχή της ιταλικής Αναγέννησης, ως τα ύστερα χρόνια του Νεο-Eλληνικού Διαφωτισμού. Δηλαδή, από τις αρχές του 15ου ως τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα.

Η εκδοτική αυτή δραστηριότητα δεν περιορίζεται στις καθαρά πνευματικές ανησυχίες και στη συγγραφή εργαλείων μάθησης για εκπαιδευτικούς σκοπούς, ούτε μόνο στην κυκλοφορία των απαραίτητων βιβλίων για την θεία λειτουργία στους ναούς της Ορθοδοξίας και στα δογματικά ζητήματα, αλλά περιλαμβάνει κείμενα, βούλες, πατέντες και κάθε είδους έγγραφο που νομιμοποιούσε προνόμια των Ελλήνων που έδρασαν στη Δύση και στην Ανατολή.

Η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει περισσότερους από 1.400 τίτλους, τα αντίτυπα των οποίων εκτείνονται σε 2.000 περίπου τόμους και μπορεί να καταταγεί σε πέντε βασικές ενότητες.

1) Αναγέννηση – ουμανισμός.

Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, ουμανιστικά έργα, γραμματικές, εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, φιλοσοφικές πραγματείες και φιλολογικά δοκίμια.

2) Νεοελληνική γραμματεία.

Λογοτεχνικά έργα, ποιητικά και λαϊκά αναγνώσματα, ιστορικά συγγράμματα, γραμματικές για εκπαιδευτικούς σκοπούς, φιλολογικά δοκίμια, γραμματικές – λεξικά και σχολικά εγχειρίδια κάθε είδους.

3) Λειτουργικά βιβλία.

Ευαγγέλια, Μηναία, Ψαλτήρια, Ωρολόγια, Πεντηκοστάρια, Ευχολόγια κ.ά.

4) Θεολογικά συγγράμματα.

Έργα των Ελλήνων Πατέρων της Εκκλησίας, πραγματείες γύρω από το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών, κείμενα για την ιστορία της Ορθοδοξίας, μακροσκελείς μελέτες αναφορικά με το Ορθόδοξο Δόγμα και το Πρωτείο του Πάπα κ.ά.

5) Νεοελληνικός διαφψωτισμός.

Πρωτότυπα έργα που γράφτηκαν για την πνευματική ανύψωση του Γένους, ελληνικές μεταφράσεις έργων της παγκόσμιας πεζογραφίας και ποίησης, καθώς και δείγματα της φιλολογικής και γλωσσικής διαμάχης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και των ιδεών που προέκυψαν από τη Γαλλική Επανάσταση.

Το σύνολο των ελληνικών τίτλων, που εντάσσονται στην Ελληνική Βιβλιογραφία και των βιβλίων που εκδόθηκαν στη λατινική ή άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες και έχουν να κάνουν με τα έργα και τις ημέρες των Ελλήνων, ανέρχονται σε περίπου 7.000.

Ο μεγαλύτερος αριθμός των βιβλίων αυτών τυπώθηκε σε ελληνικά τυπογραφεία της Βενετίας κυρίως, ή σε τυπογραφικούς οίκους που εξέδιδαν ελληνικά βιβλία για το ελληνόγλωσσο κοινό. Τυπογραφεία με ανάλογο εκδοτικό προσανατολισμό συγκροτήθηκαν στην Βενετία, στην Φλωρεντία, στην Ρώμη, στο Παρίσι, στην Γενεύη, στην Αλκαλά, στην Κεφαλονιά, στο Λονδίνο, στην Κωνσταντινούπολη, στην Βιέννη, στην Λειψία, στο Ιάσιο, στο Βουκουρέστι, στην Μοσχόπολη, στην Βούδα, στην Πέστη, στην Πετρούπολη, στη Μόσχα, στο Άγιον Όρος, στην Σμύρνη, στην Οδησσό και στην Ιερουσαλήμ.

Έργα λογίων και πνευματικών ανθρώπων

Εξάλλου, στο περιεχόμενο της Ωνασείου Βιβλιοθήκης έκανε ιδιαίτερη μνεία η διευθύντρια Επικοινωνίας του Ιδρύματος Ωνάση Αφροδίτη Παναγιωτάκου, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, πως τα βιβλία αυτά αποτελούν έργα λογίων και πνευματικών ανθρώπων, οι οποίοι πίστευαν στη διαμόρφωση εθνικής συνείδησης μέσα από την Παιδεία. «Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι χάρη στην υποστήριξη εκείνων που έχουν αναγνωριστεί πλέον ως εθνικοί ευεργέτες, υπήρξε έντονη εκδοτική δραστηριότητα τόσο το 18ο όσο και τον 19ο αιώνα. Τα βιβλία αυτά στις περισσότερες των περιπτώσεων αποτελούν λόγο περί ελευθερίας, δείχνοντας ως μόνο δρόμο προς την απόκτηση της εθνικής ταυτότητας την ίδια την Παιδεία.

Σε καιρούς σαν τους σημερινούς, όπου η έννοια της εθνικής συνείδησης αποτελεί συχνά αντικείμενο καπηλείας, αλλά και στοιχείο σύνδεσης με τη μισαλλοδοξία και τον φανατισμό, αξίζει να τονίζουμε ότι η Παιδεία και ο Πολιτισμός δεν αποτελούν μόνο οχήματα εθνικής ταυτότητας, αλλά και κοινωνικής συνοχής. Και αυτή είναι μια από τις δικές μας σταθερές αρχές στο Ίδρυμα Ωνάση», κατέληξε η Αφροδίτη Παναγιωτάκου.