Πλούσια ήταν η συγκομιδή των ελέγχων που πραγματοποίησαν στην περιφέρεια, τους χειμερινούς μήνες, τα κλιμάκια των επιθεωρητών της Ειδικής Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφάλισης του ΙΚΑ (Ε.ΥΠ.Ε.Α. ΙΚΑ- ΕΤΑΜ).
Συγκεκριμένα, από τις 21 Σεπτεμβρίου του 2012 έως 30 Απριλίου του 2013, ελέγχθηκαν 1.920 επιχειρήσεις στις οποίες απασχολούνταν 6.678 εργαζόμενοι, από τους οποίους οι 2.987, δηλαδή το 45% των εργαζόμενων, ήταν ανασφάλιστοι. Επιβλήθηκαν συνολικά πρόστιμα ύψους 1.849.500 ευρώ.
Μόνο κατά τον Απρίλιο τα κλιμάκια της Κλιμάκια της Ε.ΥΠ.Ε.Α, έλεγξαν 461 επιχειρήσεις, στις οποίες καταγράφηκαν 701 ανασφάλιστων εργαζομένων και επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 447.500 ευρώ.
Οι χειμερινοί έλεγχοι διενεργήθηκαν σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, όλες τις ημέρες τις εβδομάδας και σε όλες τις βάρδιες απασχόλησης εργαζομένων.
Ελέγχθηκαν επιχειρήσεις στη Θεσσαλονίκη, τον Βόλο, την Αμαλιάδα, την Πάτρα, τη Λάρισα, τα Τρίκαλα, την Καρδίτσα, τη Λαμία, το Ναύπλιο, το Άργος και την Κόρινθο. Στην Κρήτη, έγιναν έλεγχοι στο Ηράκλειο, τα Χανιά και το Ρέθυμνο, στη Λακωνία, στη Σπάρτη, το Γύθειο και τους Μολάους. Ακόμη, στη Θήβα, τη Λειβαδιά, την Ιτέα, την Άμφισσα, την Καλαμάτα, την Τρίπολη, το Αγρίνιο, το Μεσολόγγι, την Αμφιλοχία, τη Ρόδο, την Κατερίνη και τη Βέροια.
Τα αποτελέσματα των ελέγχων δείχνουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά ανασφάλιστης εργασίας, που σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνούν το 45%.
Στην Πάτρα, για παράδειγμα, σε ελέγχους που διενεργήθηκαν τον Οκτώβριο και τον Απρίλιο, ελέγχθηκαν 172 επιχειρήσεις που απασχολούσαν 761 εργαζομένους, από τους οποίους οι 312 ήταν ανασφάλιστοι. Στο Ηράκλειο της Κρήτης ελέγχθηκαν, τον Ιανουάριο, 142 επιχειρήσεις με 595 εργαζόμενους και καταγράφηκαν 270 ανασφάλιστοι.
Όπως ανέφεραν στελέχη του υπουργείου Εργασίας, τα ποσοστά που καταγράφονται μπορεί να φαίνονται εντυπωσιακά, αλλά δεν εκφράζουν την πραγματική εικόνα της αδήλωτης εργασίας. Και τούτο, γιατί εξαιτίας του μικρού αριθμού των ελεγκτών της υπηρεσίας, οι έλεγχοι είναι αναγκαστικά στοχευμένοι.
Έτσι, ελέγχονται κυρίως κλάδοι επιχειρήσεων όπου παρατηρείται εισφοροδιαφυγή (βιοτεχνίες, εργαστήρια, εστίαση, διασκέδαση, ξενοδοχεία, εμπορικές επιχειρήσεις, αυτοκίνητα δημόσιας χρήσης, ιδιωτικά σχολεία, φροντιστήρια, εταιρίες φύλαξης και καθαριότητας κλπ).
Ελέγχονται επίσης επιχειρήσεις, τις οποίες τα ηλεκτρονικά συστήματα του ΙΚΑ εντοπίζουν ως ύποπτες για εισφοροδιαφυγή ή για τις οποίες έχει προηγηθεί καταγγελία.
Η Ε.ΥΠ.Ε.Α, που αποτελεί το κύριο ελεγκτικό όργανο του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ, διαθέτει μόνο 25 ελεγκτές πανελλαδικά, εκ των οποίων οι 18 βρίσκονται στην Αττική.
Οι εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας των εργαζομένων του ΙΚΑ έχουν επισημάνει ότι, αν και σύμφωνα με τον νόμο οι ελεγκτές εργάζονται όλο το 24ωρο και τις αργίες, ο αριθμός τους δεν επαρκεί για να ελεγχθεί το σύνολο των 400.000 ενεργών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε όλη τη χώρα.
Σύμφωνα με τα συγκεντρωτικά στοιχεία της Ε.ΥΠ.Ε.Α για το 2012, η αδήλωτη εργασία έχει φθάσει το 36% ενώ το 42% των ανασφάλιστων που καταγράφονται είναι αλλοδαποί, που δεν διαθέτουν νομιμοποιητικά έγγραφα. Για τον λόγο αυτόν, στις επιχειρήσεις συμμετέχει και η ΕΛΑΣ.
Αντίστοιχες είναι και οι απώλειες για τα ασφαλιστικά ταμεία. Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ εκτιμά ότι μόνο το ΙΚΑ θα έχει φέτος απώλειες 6,5 δισ. ευρώ από την ανασφάλιστη εργασία.
Σε παλαιότερη έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), σαν βασικές αιτίες για την αύξηση της ανασφάλιστης εργασίας αναφέρονται η παρατεταμένη ύφεση, η υψηλή ανεργία, ο μεγάλος αριθμός αυταπασχολουμένων και μεταναστών, το ύψος της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών και το μέγεθος της παραοικονομίας, η οποία εκτιμάται στο 25% περίπου του ελληνικού ΑΕΠ.
