Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα για την Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία

Το πρόγραμμα για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία (EaSI) είναι ένα χρηματοδοτικό μέσο ευρωπαϊκής κλίμακας, το οποίο διαχειρίζεται άμεσα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σκοπό τη στήριξη της απασχόλησης, της κοινωνικής πολιτικής και της εργασιακής κινητικότητας σε ολόκληρη την ΕΕ.

Η χρηματοδότηση του EaSI χρησιμοποιείται για να δοκιμαστούν στην πράξη και να αξιολογηθούν μεταρρυθμιστικές ιδέες, ώστε, στη συνέχεια, οι καλύτερες από αυτές να αξιοποιηθούν σε ευρύτερη κλίμακα από τα κράτη μέλη. Η έννοια της κοινωνικής καινοτομίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη νεολαία, βρίσκεται στον πυρήνα του EaSI. Το πρόγραμμα θα χορηγήσει 10-14 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για δραστηριότητες κοινωνικής καινοτομίας.

Το EaSI συναπαρτίζεται από τρία προγράμματα της ΕΕ, τα οποία λειτούργησαν αυτοτελώς μεταξύ 2007 και 2013:

•    τo Progress (πρόγραμμα για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη), το οποίο στήριξε την εκπόνηση και τον συντονισμό των ενωσιακών πολιτικών για την απασχόληση, την κοινωνική ένταξη, την κοινωνική προστασία, τις συνθήκες εργασίας, την καταπολέμηση των διακρίσεων και την ισότητα των φύλων (61% του συνολικού προϋπολογισμού)·
•    το EURES (ευρωπαϊκές υπηρεσίες απασχόλησης), ένα δίκτυο συνεργασίας ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης των κρατών μελών, το οποίο ενθαρρύνει την κινητικότητα των εργαζομένων (18% του συνολικού προϋπολογισμού)
•    τις Μικροχρηματοδοτήσεις Progress, που στοχεύουν στην αύξηση της διαθεσιμότητας μικροπιστώσεων σε μεμονωμένα άτομα για την ίδρυση ή την επέκταση μικρής επιχείρησης (21% του συνολικού προϋπολογισμού).

Με αφετηρία τον Ιανουάριο του 2014, αυτά τα προγράμματα σχηματίζουν τους τρεις άξονες του EaSI. Εντάσσοντας αυτά τα προγράμματα σε ένα πρόγραμμα-ομπρέλα, η Επιτροπή ευελπιστεί να αξιοποιήσει την επιτυχημένη πορεία τους και να εκπληρώσει τους κοινούς στόχους της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση της ΕΕ.

Ανάμεσα στα προσδοκώμενα οφέλη αυτής της κίνησης συγκαταλέγονται ο βελτιωμένος συντονισμός μεταξύ των προγραμμάτων, η αυξημένη συνοχή της πολιτικής, καθώς και η αυξημένη αποτελεσματικότητα στην εφαρμογή και τη διαχείριση.

Το EaSI δεν αποτελεί μεμονωμένη ενέργεια. Μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Παγκοσμιοποίησης (ΕΤΠ), συγκροτεί ένα συνεκτικό σύνολο ενωσιακών προγραμμάτων για την περίοδο 2014-2020, με σκοπό την προώθηση της απασχόλησης, της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης, καθώς και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας.

Το εν λόγω μέσο συνεισφέρει στη δεκαετή αναπτυξιακή στρατηγική της ΕΕ, στηρίζοντας την υλοποίηση των στόχων της «Ευρώπης 2020» που αφορούν τον κοινωνικό τομέα και τον τομέα της απασχόλησης. Υποστηρίζει επίσης την εφαρμογή των επτά εμβληματικών πρωτοβουλιών που

ξεκίνησαν το 2010, ιδίως την «Ευρωπαϊκή πλατφόρμα κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού», την «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας» και τη «Νεολαία σε κίνηση».

Οι στόχοι του EaSI λειτουργούν συμπληρωματικά με μια σειρά άλλων πρόσφατων πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμετώπιση κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων, όπως, ιδίως, οι δέσμες μέτρων για την απασχόληση, τις κοινωνικές επενδύσεις και την απασχόληση των νέων. Οι στόχοι του μέσου αλληλοσυμπληρώνονται με τις πτυχές του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου που αφορούν τους τομείς της απασχόλησης και των κοινωνικών θεμάτων.

Πιο συγκεκριμένα, οι κύριοι στόχοι του προγράμματος είναι οι εξής:

•    Ενίσχυση της οικειοποίησης των στόχων της ΕΕ και του συντονισμού της δράσης σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο στους τομείς της απασχόλησης, των κοινωνικών υποθέσεων και της κοινωνικής ένταξης.
•    Υποστήριξη της ανάπτυξης επαρκών συστημάτων κοινωνικής προστασίας και πολιτικών για την αγορά εργασίας, μέσω της προαγωγής της χρηστής διακυβέρνησης, της αμοιβαίας μάθησης και της κοινωνικής καινοτομίας.
•    Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας της ΕΕ και διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της.
•    Προώθηση της γεωγραφικής κινητικότητας και αύξηση των ευκαιριών απασχόλησης μέσω της ανάπτυξης μιας ανοικτής αγοράς εργασίας.
•    Ενίσχυση της διαθεσιμότητας και της προσβασιμότητας μικροχρηματοδοτήσεων για ευάλωτες ομάδες και πολύ μικρές επιχειρήσεις, και αναβάθμιση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση για τις κοινωνικές επιχειρήσεις.

Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε €919,469,000. Η κοινοτική συνδρομή ανά άξονα του προγράμματος είναι η εξής:

•    Άξονας Progress: ποσά που δεν υπερβαίνουν το 80% της συνολικής επιλέξιμης δαπάνης Οποιαδήποτε χρηματοδοτική ενίσχυση υπερβαίνει τούτο το όριο μπορεί να χορηγηθεί μόνο σε δεόντως αιτιολογημένες έκτακτες περιστάσεις.
•    Άξονας EURES: Ποσά που κατά κανόνα δεν υπερβαίνουν το 95% της συνολικής επιλέξιμης δαπάνης. Οποιαδήποτε χρηματοδοτική ενίσχυση υπερβαίνει τούτο το όριο μπορεί να χορηγηθεί μόνο σε δεόντως αιτιολογημένες έκτακτες περιστάσεις.
•    Άξονας μικροχρηματοδότησης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας: Εκτός από την περίπτωση των κοινών δράσεων, οι χρηματοδοτικές πιστώσεις που διατίθενται για τον Άξονα αυτό καλύπτουν το πλήρες κόστος των δράσεων που υλοποιούνται μέσω των χρηματοδοτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων πληρωμής προς τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όπως οι ζημιές από εγγυήσεις, τα τέλη των οντοτήτων για τη διαχείριση της συνεισφοράς της Ένωσης και κάθε άλλη επιλέξιμη δαπάνη.

Πολιτικό πλαίσιο και στόχοι της πρόσκλησης

Οι κοινωνικές καινοτομίες προσφέρουν λύσεις σε κοινωνικά αιτήματα (φροντίδα παιδιών, ευκαιρίες απασχόλησης, κατάρτιση) αλλά και σε κοινωνικές προκλήσεις (γήρανση της κοινωνίας, κλιματική αλλαγή, φτώχεια και αποκλεισμός). Οι κοινωνικές καινοτομίες λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και αποδοτικά, δημιουργώντας και βελτιώνοντας μοντέλα διακυβέρνησης, μορφές οργάνωσης μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα, των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών, ιδιωτικών επιχειρήσεων και πολιτών πάνω σε κοινωνικά ζητήματα.

Το πακέτο κοινωνικών επενδύσεων (SIP) που εγκαινιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Φεβρουάριο 2013 με σκοπό να υποστηρίξει τη Στρατηγική ΕΕ2020 ορίζει ένα πλαίσιο για να καταστήσει την κοινωνική προστασία περισσότερο επαρκή και βιώσιμη, για την επένδυση στις

δεξιότητες και τις ικανότητες των ανθρώπων, καθώς και για την υποστήριξη των ανθρώπων σε όλες την κρίσιμες στιγμές που βιώνουν. Πρόκειται για μια αλλαγή του παραδείγματος της κοινοτικής κοινωνικής πολιτικής. Οι κοινωνικές επενδύσεις εξαρτώνται από καινοτόμες κοινωνικές πολιτικές με την προσδοκία να παράγουν αποτελέσματα καλύτερα από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές. Το SIP υπογραμμίζει ότι κοινωνική καινοτομία και πειραματισμοί στην κοινωνική πολιτική χρειάζεται να συλλειτουργούν σε ένα πλαίσιο πολιτικής και να συνδέονται με τις προτεραιότητές της. Επίσης, το SIP αναγνωρίζει την ανάγκη εταιρικών σχέσεων και κοινωνικών καινοτόμων για τη δοκιμή και υλοποίηση καινοτόμων λύσεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση, οι κοινωνικές υπηρεσίες θα πρέπει να εστιάζουν στις ατομικές περιπτώσεις του κάθε πολίτη και σύμφωνα με τις γενικές ποιοτικές αρχές που περιγράφονται στο Εθελοντικό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Ποιότητας για τις Κοινωνικές Υπηρεσίες.

Οι κοινωνικές υπηρεσίες είναι σημαντικές για τα συστήματα κοινωνικής προστασίας, καλύπτοντας διαφορετικούς τύπους κινδύνων που αντιμετωπίζουν τα άτομα στη διάρκεια του βίου τους. Η Ανακοίνωση της Επιτροπής για την υλοποίηση του προγράμματος της Λισαβόνας διακρίνει

δύο κατηγορίες υπηρεσιών. Εκτός από τις θεσμοποιημένες υπηρεσίες, η έννοια καλύπτει και υπηρεσίες που παρέχονται απευθείας στον πολίτη όπως υπηρεσίες κοινωνικής βοήθειας, υπηρεσίες απασχόλησης και κατάρτισης, στεγαστική υποστήριξη και κοινωνική στέγαση, φροντίδα παιδιών, υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας και υγειονομικής φροντίδας.

Οι ολοκληρωμένες κοινωνικές υπηρεσίες αφορούν στον συντονισμό μεταξύ υπηρεσιών των διαφορετικών επιπέδων διοίκησης για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων για τους χρήστες τους. Οι καινοτομίες της κοινωνικής πολιτικής διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία προσαρμογής και στις μεταρρυθμίσεις των συστημάτων πρόνοιας των κρατών μελών στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την επίτευξη των στόχων, δηλ. μείωση τουλάχιστον κατά 20 εκατομμύρια των ατόμων που βρίσκονται ή κινδυνεύουν να βρεθούν σε κατάσταση φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και απασχόληση του 75% της ηλικιακής κατηγορίας 20-64 ετών.

Προκλήσεις και ευκαιρίες

Παρατηρείται αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις κοινωνικές υπηρεσίες με σκοπό την αντιμετώπιση νέων τύπων κινδύνων, όπως η γήρανση του πληθυσμού ή η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Επίσης, η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση έχουν διπλό αντίκτυπο στις κοινωνικές υπηρεσίες. Αφενός, τις αναδεικνύουν ως «μαξιλάρι» για τη μείωση των αρνητικών συνεπειών της κρίσης και ως μέσο για τους άμεσα πληττόμενους από την κρίση για να ξεκινήσουν μια νέα αρχή. Αφετέρου, η έμφαση στη λιτότητα έχει αρνητικά αποτελέσματα στην επιδότηση των κοινωνικών υπηρεσιών και στην οικονομική συμμετοχή των πολιτών σε αυτές.

Οι ολοκληρωμένες προσεγγίσεις στην παροχή των υπηρεσιών δύνανται να αντιμετωπίσουν εν μέρει αυτήν την πρόκληση, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των υπηρεσιών από οικονομική άποψη (μείωση διοικητικού φόρτου και δαπανηρών παρεμβάσεων) αλλά από την οπτική του χρήστη (συνεχής φροντίδα, αποφυγή καθυστερήσεων και μείωση χρόνου αναμονής). Οι ολοκληρωμένες υπηρεσίες, επίσης, διευκολύνουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ επαγγελματιών, οι οποίοι εντοπίζουν ανάγκες και σχεδιάζουν στοχευμένες πολιτικές.

Η κάθετη όψη των ολοκληρωμένων προσεγγίσεων απαιτεί συνεργασία και συμπληρωματικότητες μεταξύ των επιπέδων λήψης αποφάσεων, προωθώντας την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση. Η δε οριζόντια όψη των ολοκληρωμένων προσεγγίσεων αναδεικνύει το ρόλο δημόσιων και ιδιωτικών οργανώσεων, κυρίως κοινωνικών επιχειρήσεων και ΜΚΟ κατά την παροχή των υπηρεσιών. Η δημιουργία εταιρικών σχέσεων σε τοπικό επίπεδο και ο συντονισμός μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα και εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα (κερδοσκοπικών και μη κερδοσκοπικών) αποτελεί σημαντική πρόκληση, διότι οι συνεργασίες ενισχύουν τη συνοχή της διαδικασίας παροχής υπηρεσιών και βελτιώνουν τις συμπληρωματικότητες.

Περαιτέρω, οι ευκαιρίες για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών είναι μεγάλες λόγω της ανάδειξης νέων αναγκών λόγω των δημογραφικών αλλαγών, των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της κρίσης, των αυξανόμενων ανισοτήτων και των τεχνολογικών εξελίξεων.

Στόχος της πρόσκλησης

Ο γενικός σκοπός της τρέχουσας πρόσκλησης είναι υποστήριξη της καινοτομίας και των μεταρρυθμίσεων στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανωτέρω προκλήσεις και να σχεδιαστούν καινοτόμες δράσεις που να ανταποκρίνονται στις εθνικές,

περιφερειακές και τοπικές πραγματικότητες. Η πρόσκληση προάγει τον κοινωνικό πειραματισμό ως μέθοδο ελέγχου και αξιολόγησης καινοτόμων λύσεων. Οι ειδικότεροι σκοποί της πρόσκλησης αφορούν, πρώτον, την αξιοποίηση των καινοτομιών της κοινωνικής πολιτικής για την υλοποίηση

διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020», σύμφωνα με τις ειδικότερες εθνικές συστάσεις στο πλαίσιο του Εαρινού Εξαμήνου˙ και δεύτερον, την ενίσχυση των εταιρικών σχέσεων μεταξύ δημοσίων, ιδιωτικών φορέων και οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών προκειμένου να εμπλακούν σε δράσεις ευαισθητοποίησης για τη χρήση και τα οφέλη των καινοτομιών κοινωνικής πολιτικής. Το SIP καλεί τα κράτη-μέλη να σχεδιάσουν ενεργές πολιτικές, θέτοντας ως προτεραιότητα την κοινωνική επένδυση και τον εκσυγχρονισμό των προνοιακών συστημάτων τους. Η κοινωνική επένδυση στηρίζεται στις καινοτομίες κοινωνικών πολιτικών για την παροχή λύσεων που παράγουν καλύτερα αποτελέσματα από τα υφιστάμενα.

Επομένως, οι προτάσεις που θα υποβληθούν στο πλαίσιο της παρούσας πρόσκλησης οφείλουν να παρουσιάσουν μια μακροπρόθεσμη προοπτική για τον τρόπο σχεδιασμού, ελέγχου και υλοποίησης επιτυχημένων καινοτομιών και μεταρρυθμίσεων. Η καινοτομία στις κοινωνικές πολιτικές σημαίνει νέες πρακτικές, πολιτικές, διαδικασίες για την ικανοποίηση νέων αναγκών που δεν καλύπτονται από τα υφιστάμενα εργαλεία πολιτικής.

Αυτό σημαίνει βελτίωση της παροχής, διαθεσιμότητας, ποιότητας, αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας υφιστάμενων υπηρεσιών ή δημιουργία νέας υπηρεσίας που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες των πολιτών.

Περαιτέρω, οι προτάσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους το συγκεκριμένο εθνικό πλαίσιο και τις εθνικές συστάσεις στο πλαίσιο του Εαρινού Εξαμήνου αναφορικά με τις κοινωνικές υπηρεσίες, όπως η φροντίδα των παιδιών, η μακροχρόνια φροντίδα, οι υπηρεσίες δημόσιας απασχόλησης, η κατάρτιση, η δια βίου μάθηση, η υγειονομική φροντίδα και οι υπηρεσίες για την αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Η τρέχουσα πρόσκληση υποβολής προτάσεων καλύπτει κυρίως τις υπηρεσίες μίας στάσης, εξατομικευμένες υπηρεσίες και καινοτόμες εταιρικές σχέσεις.

Επιλέξιμοι φορείς

Η πρόσκληση είναι ανοικτή σε ενδιαφερόμενους φορείς από όλες τις συμμετέχουσες χώρες στο πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένων και των χωρών ΕΖΕΣ, τις υποψήφιες χώρες και τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες.

Οι αιτούντες μπορεί να είναι δημόσιοι φορείς, περιφερειακές και τοπικές αρχές, ΜΚΟ, φορείς παροχής υπηρεσιών, κλπ. Επισημαίνεται η ανάγκη δημιουργίας διευρυμένων συμπράξεων και εταιρικών σχέσεων μεταξύ δημόσιων αρχών (σε κεντρικό, τοπικό και περιφερειακό επίπεδο) και κοινωνικών εταίρων, παρόχων κοινωνικών υπηρεσιών, πανεπιστημίων και ΜΚΟ, καθώς θεωρούνται κρίσιμα εργαλεία για την επιτυχή υλοποίηση καινοτόμων δράσεων.

Κριτήρια απονομής

Τα κριτήρια απονομής σχετίζονται με τη συνάφεια των προτάσεων με τους στόχους της πρόσκλησης, τη σαφήνεια των προτεινόμενων δράσεων και προσδοκώμενων αποτελεσμάτων, την καταλληλότητα των μεθόδων αλλά και τη βιωσιμότητα και αποτελεσματικότητα της δράσης.

Προϋπολογισμός και διάρκεια δράσεων

Ο προϋπολογισμός της παρούσας πρόσκλησης ανέρχεται συνολικά στα 9.2 εκατ. ευρώ και οι επιδοτήσεις κυμαίνονται μεταξύ 750.000€ (ελάχιστη) και 2.000.000€ (μέγιστη). Το ποσοστό της κοινοτικής χρηματοδότησης δεν θα υπερβαίνει το 80% των συνολικών επιλέξιμων δαπανών. Οι

δραστηριότητες πρέπει να ξεκινήσουν μετά την υπογραφή της σύμβασης με την Επιτροπή, μέσα σε διάστημα έξι μηνών από την ημερομηνία υποβολής της πρότασης, και να έχουν μέγιστη διάρκεια 36 μηνών και ελάχιστη διάρκεια 24 μηνών.

Προθεσμία υποβολής προτάσεων

Οι προτάσεις πρέπει να υποβληθούν ηλεκτρονικά στο διαδίκτυο μέσω της εφαρμογής SWIM και να αποσταλούν ταχυδρομικώς στην εξής διεύθυνση:

European Commission
DG EMPL D/1
Call for proposals VP/2014/008
B-1049 Bruxelles
Belgium
μέχρι την 30η Ιουλίου 2014.